Türkmeniň nusgalyk alabaýy

Esaslandyryjysy: Halkara "Türkmen alabaý itleri" assosiasiýasy
Salgysy: Aşgabat şäheri, Bitarap Türkmenistan şaýoly 553/2 jaýy.
Telefon belgileri: 39-00-72

Habarlar

DÜZÜMLEÝIN DESGALARYŇ AÇYLYŞY

2021‑nji ýylyň 25-nji aprelinde ilkinji gezek bilelikde bellenilen Türkmen bedewiniň milli baýramynyň we Türkmen alabaýynyň baýramynyň çäklerinde Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň toplumynyň, şeýle hem, teleköpri arkaly beýleki düzümleýin desgalarynyň Ahal welaýatyndaky Karantin merkeziniň, Balkan, Daşoguz, Lebap, Mary welaýatlarynda we Aşgabat şäherinde gurlan merkezleriň – açylyş dabaralary geçirildi.Täze desga Köpetdagyň eteginiň gözel künjekleriniň birinde guruldy, çünki bu ýeriň tebigaty şol maksatlar üçin amatly bolup durýar. Toplumyň çäginde dolandyryş binasy, işgärler üçin bina, barlag-goýberiş nokady, dynç almak üçin ýer göz öňünde tutulan. Şeýle hem it ýatagynyň hojalyk binalarynyň ikisi, her biri 20 orunlyk ithanalar, itleri naharlamak üçin kömekçi jaýlar, weterinar gullugynyň bölümleri we izolýator üçin bina guruldy. Bulardan başga-da, toplumda itleri gezdirmek, şeýle hem görkezme çykyşlary üçin 1 müň tomaşaçy orunlyk münberi bolan ýörite meýdança bina edildi. Onuň golaýynda türgenleşik meýdançasy bar, onda itlere baş öwretmek we tälim bermek üçin niýetlenen päsgelçilikler zolagy göz öňünde tutulan. Awtoulaglar üçin duralgalar, şol sanda itleri daşamak üçin ýöriteleşdirilen awtoulaglara niýetlenen duralgalar, tehniki we beýleki kömekçi desgalar bar. Toplumyň wezipesine itleriň howpsuzlygyny we oňaýly saklanylmagyny üpjün etmek, onuň gaçmak ýa-d

NAÝBAŞY GYMMATLYKLARYŇ MERKEZI

2021‑nji ýylyň 21-nji aprelinde paýtagtymyzda Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň we Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň merkeziniň açylyş dabarasy boldy. Bu merkez milletiň baý mirasyny aýawly saklamak, öwrenmek hem-de dünýä ýaýmak maksady bilen, Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda Türkmenistanda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli işleriň mynasyp dowamy boldy. Milli Liderimiziň başlangyjy esasynda ýurdumyzda türkmen halkynyň milli gymmatlyklarynyň biri bolan türkmen alabaý itleriniň dünýä ýüzündäki şan-şöhratyny has-da belende galdyrmak, olary gorap saklamak we köpeltmek, tohumçylygyny alyp barmak hem-de bu ugurda geçirilýän işleri halkara derejesinde ösdürmek boýunça häzirki döwürde ýurdumyzda giň möçberli işler amala aşyrylýar. Bu işleriň taryhy gelip çykyşyny, şu günki günlere gelip ýetişini we milli aýratynlyklaryny ylmy esasda düýpli öwrenmek boýunça ähli şertler döredilýär. Türkmen alabaýy dostlugyň we wepalylygyň halkara nyşanyna öwrülýär. Ajaýyp, gözelligi boýunça kämil behişdi bedewlerimiz hem-de edermen alabaýlarymyz ähli döwürlerde türkmen halkynyň wepaly dostlary, buýsanjy we baýlygy hasaplanyp gelindi. Bu gün gadamy batly ahalteke bedewi hem-de gaýduwsyz alabaýlarymyz düýpli özgertmeler we ösüş ýolunda uly üstünlikleri gazanýan Watanymyzyň döredijilik kuwwatynyň aýdyň beýanyna öwrüldi. Täze merkezi binanyň birinji gatynda muzeý ýerleşdirilip

Garaşsyzlygyň ⅩⅩⅩ ýyllyk şanly toýuna

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen parasatly ýörelgesine esaslanýan, parahatsöýüjilikli we ynsanperwer döwlet syýasatynyň barha rowaçlanmagy netijesinde, yurdumyzyň ykdysady kuwwaty günsaýyn artyp, halkara abraý-mertebesi barha pugtalanýar. Indi Türkmenistan dünýä derejesinde depginli ösýän, ykdysady taýdan kuwwatly, syýasy taýdan durnukly, hemişelik Bitaraplyk daşary syýasatyny ýöredýän döwlet hökmünde doly ykrar edildi. Ýurdumyzyň her bir güni toýdur-baýramlara şatlyk-şowhuna beslenýär. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly toýy ýurdumyzda giňden bellenilip, baýramçylyk mynasybetli açylyp ulanylmaga berilýän desgalaryň sany günsaýyn artýar. Garaşsyzlyk – bu biziň baş baýramymyz. Biz oňa buýsanç bilen mukaddes Garaşsyzlygymyz diýýäris.Ýüzümiziň tuwagy, başymyzyň täji bolan ýurt Garaşsyzlygymyz külli türkmeniň bagtynyň çüwmegidir, bagtyýar geljeginiň buşlukçysydyr. Mukades Garaşsyzlyk baýramymyzyň göwün galkyndyryjy ýakymly howasy durmuşymyzy gurşap aldy. Bu günler bagtyýarlygyň gujagynda ýaýnaýan her bir raýatyň ýüregi Gahryman Arkadagymyza bolan alkyşly sözlerden püre-pürdür. Garaşsyzlyk! Sen biziň ilimize egsilmez bagt bolup geldiň, kalbymyza buýsanç nuruny çaýdyň, güýjümize güýç goşup, ýüreklerimize ajaýyp, gaýtalanmajak owaz bolup dolduň! Bu baýram bagtyýarlyk döwründe döwletimizi gülledip ösdürmek we öňümi

SÖZDEN DIKILEN HEÝKEL

Gahryman Arkadagymyzyň “Türkmen alabaýy” atly kitabyna hem-de adybir goşgusyna ýürek sözi.Köneler täze dünýä inen iňňä bäbejigiň, ýap-ýaňy tamdyrdan çykan gyzgyn çöregiň, Nowruzy buşlap açylan now gülüň ysyny jennetiň ysyna deň görüpdirler. Bu aýdylanlara ýap-ýaňy çapdan çykan kitabyň ysynyň-da dahyllydygy barada oýlanýaryn, ynha, hormatly Prezidentimiziň “Türkmen alabaýy” atly kitabynyň gatyny açyp oturyşyma.Bu duýgular, näme üçindir, maňa it ýylynyň – 2018-nji ýylyň bosagasynda paýtagtymyzda türkmen alabaýynyň – Wepalynyň heýkeliniň açylyş dabarasyna gatnaşan pursatlarymy ýatlatdy. Alabaýyň heýkeli we alabaý baradaky kitap. Aslynda, olaryň ikisi-de bir zat ahyry. Bu kitap, hakykatdan-da, türkmeniň wepaly alabaýyna Sözden dikilen heýkel! Ylahy heýkel! Söz bolsa alyslara galýan ýeke-täk närse dälmi näme?! Elbetde, kitapda-da giňişleýin beýan edilişi ýaly, alabaý – türkmeniň asyrlaryň dowamynda hemra bolup gelen wepaly dosty, syrdaşy. Şeýle-de bolsa, ol barasynda milli Liderimiziň “Türkmen alabaýy” eseri ýaly şeýle köpgyraňly, şeýle derejeli kitabyň häzire çenli ýazylmandygyny aýdan ýagşy. Bu Söz – öňde-soňda hut türkmeniň dünýä ýetirmeli Sözi! Bu Söz – hut türkmen Lideriniň dünýä ýetirmeli Sözi! Bu Söz hem-ä tamdyrdan ýaňy çykan çörek deý täze Söz, hemem türkmen alabaýynyň müňlerçe  ýyllyk taryhyna barabar gadymy Söz! Kitapda ynsan ilki tüm Zemine gelende, onuň daşyny her

Altyndpe –itşynaslyk tejribeleriniň arheologiýa mirasy

Ýurdumyzda türkmen alabaýynyň taryhy yzlary hem-de milli itşynaslyk tejribeleriniň gözbaşlary barada gymmatly maglumatlary aýan edýän dürli döwürlere degişli tapyndylar örän köp ýüze çykaryldy. Olaryň arasynda Altyndepe ýadygärliginiň arheologiýa mirasy aýratyn ähmiýetlidir.Altyndepe ýadygärligi Ahal welaýatynyň Kaka etrabynyň Mäne obasynyň 3 km gündogarynda ýerleşýär. Ýadygärlik gadymy Mäne we Çäçe derýalarynyň arasynda ekerançylaryň we maldarlaryň gadymy obasynyň çäginde döredilipdir. Bu gadymy ýadygärlikde düýpli gazuw-agtaryş işlerini geçiren arheolog, akademik W.M.Masson «Altyndepe» atly ylmy monografiýasynda ýadygärligiň döreýşi we onda ýaşaýşyň dowam eden döwürlerinde gazanylan medeni galkynyşlar barada şeýle ýazýar: «Biziň eýýamymyzdan öňki V müňýyllygyň ikinji ýarymyndan başlap Mäne we Çäçe derýalarynyň kenarlary gadymy ekerançylar tarapyndan özleşdirilip başlanýar. Netijede, bu sebitde gadymyýetiň iri oturymly ekerançylyk merkezleri bolan Altyndepe hem-de Ýylgynlydepe ýadygärlikleri döreýär».Altyndepeden ýüze çykarylan arheologik tapyndylar diňe bir eziz Watanymyzyň köp müňýyllyk taryhyny däl,eýsem, tutuş Orta Aziýa sebitiniň şöhratly geçmişini öwrenmekde ylmy taýdan iňňän wajyp ähmiýete eýedir. Sebäbi Altyndepe tutuş sebitde bürünç metalynyň ilkini ulanylyp başlanan senetçilik merkezleriniň biridir. Adamzat nesli tarapyndan bürünç metalynyň ulanylyp başlanmagy bo

USSADYŇ IŞINDE ALABAÝYŇ KEŞBI

Şaýat bolşuňyz ýaly, türkmen alabaýy halkymyzyň milli gymmatlygy hökmünde sungatyň ähli görnüşinde öz beýanyny tapýar. Munuň aýdyň mysalyny bolsa heýkeltaraşlyk sungatynda göräýmeli. Türkmen alabaýynyň keşbi siňen heýkeller ýurdumyzyň belli-belli ýerleriniň bezegine öwrülip, halkymyzyň ruhy şatlygyny goşalandyrýar. Bu göreldeli işde özüniň çuň zehini, çyn zähmeti bilen gadyr tapan, Türkmenistanyň halk suratkeşi Saragt Babaýewiň adyny nygtap geçmek ýerlikli bolsa gerek. Ýöne biz aýny wagtynda öz işiniň ussady Saragt aganyň adyny diňe belläp geçmek bilen çäklenmän, eýsem, onuň bilen söhbetdeş bolmagy-da göwnemakul hasapladyk. Saragt Babaýewiň dürli şahsyýetleriň, hadysalaryň, gymmatlyklaryň... keşpleri siňen ululy-kiçili heýkellerden ybarat ussahanasyna barmazdan öňinçä, onuň türkmen alabaýlaryna bagyş eden birnäçe işlerine syn etdik. Olarda nähilidir bir näadatylyk bar. Olaryň hikmeti, megerem,ussadyň ýatlamalarynda saklanandyr...Şeýle pikirlere güýmenip, bärden barsak, biziň maksadymyzy aňan ýaly, Saragt aga iş üstünde, aýratynam türkmen alabaýlaryna bagyşlanýan täze işiň üstünde gümra eken. Tüýs bagty gelen bolduk. Uzak hal-ahwal soraşmadan soň, söhbetdeşlige başladyk. Bu söhbetdeşligi ýazmakdan baş maksadymyzyň türkmen alabaýlarynyň keşbi siňen heýkeller hakyndadygyny aňan ussat gürrüňi şondan başlady. «Hawa, alabaýlar hakynda gürrüň edilmeli bolsa, meniň-ä, ilkinji nobatda,

MILLI MIRASY ÖSDÜRMEK BOÝUNÇA HALKARA HYZMATDAŞLYGYNYŇ ÖSÜŞI

Türkmenistanyň Hormatly Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan yzygiderli durmuşa geçirilýän Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryndan biri dünýä-de türkmen halkynyň taryhy-medeni milli mirasyny gorap saklamak we ýaýratmakdyr. Bu ugurda alnyp barylýan giň gerimli işleriň möhümleriniň biri täsin tohum bolan Türkmen alabaýynyň sanyny köpeltmekdir. 2020-nji ýylyň maý aýynda “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasy döredildi, onuň esasy maksady bolsa milli seçip alyş usullaryny we iň gymmatly häsiýetleri gowulandyrmak üçin häzirki zaman ylmynyň gazananlaryny ulanyp, alabaýlaryň sanyny artdyrmak boýunça milli mekdebiň iň gowy däplerini dowam etdirmekdir. Türkmen alabaýlary beýleki köp tohumlardan tapawutlanýarlar. 2020-nji ýylyň 31-nji awgustynda Halkara “Türkmen alabaý itleri“ assosiasiýasynyň esaslandyryjylarynyň ýygnagy Aşgabatda onlaýn ýagdaýda geçirildi, men oňa Gruziýanyň Kinologiýa federasiýasynyň adyndan gatnaşdym. Bu çärä gatnaşmak we Halkara assosiasiýasynyň döredilmegi bilen gutlamak üçin berlen pursat üçin ýene-de bir gezek sag bolsun aýdasym gelýär. Gün tertibine «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasyny üýtgedip gurmak we onuň binýadynda Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasyny döretmek meselesi girdi. Şeýle hem çäräniň çäginde Halkara assosiasiýasynyň Tertipnamasynyň taslamasyna garaldy we tassyklandy, daşary ýurtly agzalary, ýerine ýeti

Wepaly

Gadym zamanlarda gum içindäki obalaryň birin- de ömrüni goýun yzynda geçiren çopan bar eken. Çagalykdan çopançylyga baş goşansoň, onuň hakyky ady ýatdan çykyp, ýaşuly-ýaşkiçi hemmeler oňa “Çopan aga” diýip ýüzlenipdirler. Sürini ýeke özi bakýanam bolsa, ol obada ýygy-ýygydan görner eken.Obadaşlarynyň ýasyna, toýuna gatnaşypdyr, ýöne uzak eglenmän, duýdansyz gelşi ýaly, duýdansyz hem sürüsiniň ýanyna gidipdir. Günleriň birinde obada uly toý tutulypdyr. Bagşynyň ýakynynda dünýäni unudyp aýdym diňläp oturan çopana gözi düşen degimsiziň biri ara böwşeňlik düşen badyna:– Çopan aga, “Çopana meýlis haram” diýýäler welin, obanyň bir ýerinde tüsse çyksa, ilki sen tapylaýýaň. Süriňi kime ynanyp gaýdýaň? Ýa mal bakýan diýip, bizi aldap ýörmüň? – diýip, ýoknasyzyny diýip goýberipdir. Ses gelen tarapa agraslyk bilen sereden çopan:– Men ilki-hä, käbirleri ýaly “Bu gün nireden garnymy doýrarkam?”diýip ýörenlerden däl. Ikinjidenem, meniň toýumy sowjak, ýasymy geçirjek, kyn günümde dogan ornunda durup biljek adamlar şu oturanlar. Sürini bolsa dostuma tabşyryp gaýtdym – diýipdir. Ýaňky adam ýene-de: -Bu zamanlarda bir süri goýny ynanar ýaly dostuň bolup biljekdigine men-ä ynanamok. Şol dostuň kimkä? Bizem bilip goýaýsak... –diýipdir. Çopan:– Ol meniň türkmen alabaý itim. Adyna-da Wepaly diýýäler, adyna mynasypdyr. Ynanmasaň, barlap göräý – diýen dessine hälki adam böküp ýerinden turupdyr we itiň

HALKARA FORUM

2020-nji ýylyň 31-nji awgustynda paýtagtymyzda ýerleşýän “Arçabil“ myhmanhanasynda wideoaragatnaşyk arkaly Halkara “Türkmen alabaý itleri“ assosiasiýasynyň esaslandyryjylarynyň mejlisi geçirildi. «Arçabil»myhmanhanasynyň maslahatlar zalynda geçirilen foruma daşary ýurtly hünärmenleriň – ýurdumyzyň käbir ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilikguramalarynyň, ýurdumyzyň habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylary hem-de esasy hünärmenleri, şeýle-de wideoaragatnaşyk ulgamy arkaly Ermenistandan, Belgiýadan, Belarusdan, Gruziýadan, Eýrandan, Hytaýdan, Russiýadan,Türkiýeden, Özbegistandan, Ukrainadan, Fransiýadan we beýleki yurtlardan kinologiýa federasiýalarynyň, assosiasiýalarynyň, klublarynyň, ylmy-barlag merkezleriniň wekilleri gatnaşdylar. Mejlisiň gün tertibine «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasyny üýtgedip guramak we onuň binýadynda Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasyny döretmek bilen bagly meseleler girizildi. Hususan-da, bu assosiasiýanyň Tertipnamasynyň taslamasyna garaldy hem-de tassyklanyldy, onuň daşary ýurtly agzalary Ýerine ýetiriji komitetiň, gözegçilik-derňew toparynyň we ýolbaşçy düzüminiň agzalygyna saýlanyldy. Bulardan başga-da, assosiasiýanyň welaýatlar hem-de Aşgabat şäheri boýunça bölümleri döredildi we onuň başlyklary saýlanyldy. Foruma ýygnananlaryň belleýşi ýaly, milli gymmatlyklary gorap saklamak we dünýä  ýaýmak h

Türkmen alabaýlaryny ýetişdirmegiň halk tejribesi

Halkymyzyň geçmiş taryhyna syn etseň, türkmen alabaý itlerini ýetişdirmegiň juda baý tejribesiniň kemala gelendigini görmek bolýar.Türkmen alabaý tohumyndan bolan itler öý sakçysy, goýun iti, emläk sakçysy, kerwen sakçysy etmek maksady bilen ýetişdirilipdir. Biz goýun itlerini ýetişdirmegiň halk tejribesi dogrusynda gürrüň etmekçi bolýarys. Goýun itleri Garagum çölünde mal bakýan çopanlaryň wepadar kömekçisi, sürüniň goşuň ynamdar sakçysy hökmünde juda uly ähmiýete eýe bolupdyr. Şonuň üçinem türkmen alabaý itleriniň hemmesi goýun iti bolup bilmändir. Goýun itleri möjek bolsun ýa-da başga bir ýyrtyjy bolsun, tapawudy ýok, olar bilen darkaş gurup bilýän, daýaw, batyr itler bolupdyr. Şeýle itleri güjükliginden saýlap ýetişdiripdirler. Goýun itini ýetişdirmegiň başy mynasyp güjügi seçip almakdan ybarat bolupdyr. “Iti güjük wagty saýla” diýlip, halk pähiminde aýdylýar.     Goýun iti üçin güjük saýlananda itiň ilkinji gezek dogandaky güjükleri alynmandyr. Sebäbi itiň ilkinji gezek dogýan güjüklerini adamlar düwünji atlandyrypdyrlar. Düwünjileriň ejiz bolýanlygy üçin olardan goýun itini ýetişdirmek maksady bilen güjük tutulmandyr. Güjük dörtden köp güjük dogmadyk itlerden saýlanypdyr. Eger it bir gezekde dörtden köp dogan bolsa, onda ol hem goýun iti üçin ýaramsyz hasaplanypdyr. Goýun iti üçin üç güjük dogan itiň güjügini saýlamak has gowy görlüpdir.