Ýurdumyzyň dermanhana pudagynyň üsti ýetirildi

Kerki, 1-nji fewral (TDH). Şu gün Lebap welaýatynyň Kerki şäherinde döwlet özgertmeler maksatnamalarynyň üstünlikli amala aşyrylmagynyň çäklerinde gurlan täze dermanhananyň açylyş dabarasy boldy. Ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynyň hemmetaraplaýyn ösdürilmegi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan durmuş ugurly syýasatynyň möhüm şertidir. Halkyň abadançylygy baradaky alada bolsa şol syýasatyň ileri tutulýan ugrudyr diýip, dabara gatnaşyjylar bellediler. Strategik, durmuş ugurly taslama derejesine eýe bolan “Saglyk” Döwlet maksatnamasyny amala aşyrmagyň çäklerinde ýurdumyzyň ähli sebitlerinde döwrebap lukmançylyk enjamlary bilen üpjün edilen täze hassahanalar, sagaldyş-bejeriş edaralarynyň gurlup ulanmaga berilýändigi we gurulmagy dowam edýändigi nygtaldy.

Baş baýlygyň goragynda

Düýn Kerki şäherinde Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Tebigat çeşmesi» hususy kärhanasynyň dermanhana şahamçasyny ulanmaga bermegi şäheriň ýaşaýjylaryna uly şatlyk paýlady. Täze dermanhananyň açylyş dabarasyna gatnaşyjylar ýüreklerine dolan şatlygyny beýan etdiler. Yhlas DOSTÇANOW, dermanhananyň işgäri:

Saglygymyz — baş baýlygymyz

Gyş paslynda howanyň üýtgäp durmagy saglygymyza oňaýsyz täsirini ýetirýär. Şonuň üçin gyş aýlary bedeniň kesele garşy göreşijilik ukybynyň ýokary bolmagyny gazanmak üçin sagdyn durmuş ýörelgesini berjaý etmeli. Bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmak, kadaly iýmitlenmek, arassaçylyk düzgünlerini ýerine ýetirmek gündelik endigimize öwrülmelidir. Howa görä geýinmek bilen bir hatarda biziň her birimiz öýden daşary çykanymyzda, burnuň nemli bardasyna oksolin melhemini çalmagy ýatdan çykarmaly däldiris. Iş ýerimizde we öýümizde otaglaryň arassa, howasynyň tämiz bolmagyny gazanmaly. Onuň üçin penjiräni wagtal-wagtal açyp, otagy ýelejiredip, şeýle-de üzärlik tütedip durmaly.

Sarymsak — saglyga sak

Sarymsak irki döwürlerden başlap lukmançylykda giňden ulanylypdyr. Ony 4 müň ýyl mundan ozal Orta Aziýada, Eýranda, Pakistanda ösdürip ýetişdiripdirler. Soňra Ýewropanyň ähli ýerine ýaýrapdyr. Alymlaryň geçiren barlaglarynyň esasynda sarymsagyň düzümindäki fitonsidleriň, efir ýagynyň ýokanç kesellere garşy täsiriniň barlygy anyklanyldy. Sarymsagy yzygiderli iýýän adamlar sagdyn bolýarlar, dümewlän ýagdaýynda-da, gysga wagtda sagalýarlar. Sarymsagyň düzümindäki efir ýagynyň laýma keseline garşy göreşmekde ähmiýeti uludyr. Bu kesel antibiotikler bilen bejerilýär, ýöne näsaglaryň käbirinde bejergiden soň hem, bogunlarda agyry we ýadawlyk duýulýar. Sarymsagyň düzümindäki efir ýagynyň patogen mikrobedenjigini 7 günüň dowamynda ýok edýändigi anyklanyldy. Şeýle hem, düzüminde dialil-sulfid bölekleriniň täsiri ýokarydyr. Sarymsagyň düzüminde bedene zerur bolan makro we mikro elementler — K, Ca, Se, Mn, I, Na, F, şeýle hem B, C witaminler, efir ýagy, fitonsidler bar. Meselem, selen bedeni howply kesellerden goraýar, marganes öýjük içindäki köpsanly hadysalara gatnaşýar, kalsiý süňk ulgamynyň emele gelmegine, B6 witamini merkezi nerw ulgamynyň kadaly işlemegine, şeýle hem serotonyň bölünip çykmagyna ýardam edýär. Sarymsak özünde uçujy we uçujy däl işjeň biologik madda bolan fitonsidleri kadaly saklaýar. Içegäni patogen floradan arassalaýar, fermentleriň sekresiýasyny we aşgazan şires

Derman serişdelerini talabalaýyk ulanmaly

Häzirki wagtda antibiotikler saglygy goraýyş ulgamynda giňden ulanylýar. Antibakterial derman serişdelerini lukmanyň gözegçiliginde ulanmak hökmandyr. Ýokançly wiruslar möwsümleýin ýiti respirator kesellerini döredýär. Şonuň üçin, ilat arasynda maşgala lukmanlaryna ýüz tutman, özbaşdak antibakterial derman serişdeleriniň ulanylmagy nädogry bolup, munuň howply ýagdaýlara getirmegi ahmal. Sebäbi antibiotikler wiruslara täsir etmeýär, gaýtam tersine, dürli gaýrüzülmeleriň ýüze çykmagyna getirip bilýär. Şonuň üçin möwsümleýin ýiti respirator kesellerinde wirusa garşy derman serişdelerini ulanmak zerurdyr. Bejerginiň netijeliliginiň ýokary we howpsuz bolmagy üçin antibakterial bejergini diňe lukman bellemelidir. Bejergi döwründe syrkawyň ýagdaýy gowulaşyp, keseliň alamatlary aýrylanda antibiotigi almagy bes etmek hem nädogrudyr. Şeýle edilen ýagdaýynda kesel täzeden gaýtalanyp biler ýa-da adamyň bedeninde şol derman serişdesine duýgursyz kesel döredijileriň emele gelmegine getirer.

Baş baýlygyň goragynda

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Türkmenistanyň saglygy goraýyş ulgamynda ägirt uly işler durmuşa geçirilýär. Örän gysga döwürde paýtagtymyz Aşgabat şäherinde we welaýat merkezlerinde häzirki döwrüň ösen talaplaryny kanagatlandyrýan ýokary hilli lukmançylyk enjamlary oturdylan, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän hassahanalar, anyklaýyş merkezleri, türkmen topragynyň müň bir derde derman ösümliklerinden derman serişdelerini öndürýän kärhanalar guruldy. Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Serdarymyzyň durmuşa geçirýän şeýle beýik işleriniň netijesinde-de ýurdumyz sagdyn bedenli, sagdyn ruhly nesilleriň ýurdy hökmünde tanaldy. Türkmen nesilleriniň sagdyn kemala gelmegini üpjün etmekde ynsanlara ylham hem melhem hasaplanylýan — türkmen tebigatynyň tutýan orny bellenilmäge mynasypdyr. Çünki türkmen tebigaty hiç bir zat bilen çalşyp bolmajak ençeme dermanlyk ösümlikleriniň mekany. Lukman Arkadagymyzyň, Arkadagly Serdarymyzyň saýasynda türkmen halk lukmançylygynda peýdalanylýan dermanlyk ösümliklerini hemmetaraplaýyn öwrenmäge giň ýol açyldy. Bu babatda ata-babalarymyzyň halk lukmançylygynda ulanan dermanlyk ösümlikleri baradaky däp-dessurlaryny we dürli tärlerini ylmy esasda öwrenmäge ýardam berýän, Gahryman Arkadagymyzyň jöwher paýhasyndan syzylyp çykan «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitaby biziň her birimiz üçin gymmatly golla

Halk lukmançylygynyň hikmeti

Alym Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik işiniň XIV jildiniň okyjylara gowuşmagy adamzadyň öz ýaşaýşynda tebigat bilen sazlaşykly ýaşamagynyň müdimi baglanyşygyny döredýär. Gahryman Arkadagymyzyň bu düýpli ylmy işiniň dürli dillerde neşir edilip, daşary ýurtlarda hem uly şöhrata eýe bolandygy bu günki günde hemmelere mälimdir. Şeýle dowamlylyk häsiýetine eýe bolan bu düýpli binýatlyk ylmy işiň ähmiýeti, kitapda beýan edilýän melhemleriň sanawy we olaryň keselleri bejermekdäki dermanlyk häsiýetleri, olary peýdalanmak bilen bagly ylmy-lukmançylyk usullary kitaby okan islendik adamyň ünsüni bada-bat özüne çekýär. Mysal üçin, kitapdaky «Adaty gozaly topalak» hakdaky maglumaty okap göreliň: «Halk lukmançylygynda ösümligiň şerbedi iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerinde: diareýada, gastritde, aşgazanyň giperfunksiýasynda; reproduktiw ulgamynyň sökellerinde: menorragiýada, amenoreýada; täze döremelerde: ýatgynyň howply täze döremelerinde, ýatgynyň boýunjagazynyň çişlerinde we leýkozda peýdalanylýar». Ine, şundan görnüşi ýaly, adaty gozaly topalagyň adam bedeniniň agzalarynyň iň bir möhüm bejergisinde giňden ulanylýandygy belli bolýar. Islendik adam özünde ýüze çykan näsazlygy dessin bejermek, onuň öňüni almak, ýitileşdirmän, beýleki beden agzalaryna hiç hili zeperli täsir etmezden suwuklyk görnüşde kabul edip b

Saglyga peýdaly önümler

Türkmen halky özüniň jan saglygyny başynyň täji hasaplaýar. Türkmen topragynda bitýän gök-bakja önümleriniň ählisiniň adam bedeni üçin peýdasy örän uludyr. Halk arasynda «Keseli bejermekden, onuň öňüni almak has amatly» diýen aýtgy hem bar. Alma — almanyň düzümindäki witaminler adamyň bedenini wirusly kesellerden goraýar. Iýmit siňdirişini kadalaşdyrýar.

Gyş: kadalary berk berjaý edeliň!

Saglyk — başymyzyň täji

•Pasyllara görä geýinmeli we C witaminine — askorbin turşusyna baý önümleri (miwe şirelerini, bally we limonly gök çaýy, itburun demlemesini, alma, pyrtykal ýaly miweleriň şirelerini, kelem, käşir we beýleki bakja önümlerini) kabul etmeli. •Iş ýeriňizde we öýüňizde otaglaryň penjiresini wagtal-wagtal açyp, otagy ýelejiredip durmaly. Howany tämizlemek üçin üzärlik tütetmek maslahat berilýär.

Ka­da­ly iý­mit­len­me­giň peý­da­sy

Alym­la­ryň aýt­ma­gy­na gö­rä, adam gü­nüň do­wa­myn­da 500 gr gök-mi­we önüm­le­ri­ni iý­me­li­dir. Mi­we­ler im­mu­ni­te­ti­ňi gurp­lan­dyr­ýar we bir­nä­çe ke­sel­le­riň öňü­ni al­ýar. Ola­ry az-az­dan yzy­gi­der­li iý­mek peý­da­ly­dyr. Po­mi­dor, gök önüm­le­riň iň peý­da­ly­la­ry­nyň bi­ri­dir. Onuň dü­zü­min­de A, CK, B1, B3, B6, B7 wi­ta­min­ler we de­mir, sink, mag­niý, ug­le­wod­lar, suw, pro­tein­ler, duz­lar bar. Po­mi­dor, esa­san, ýü­rek-gan da­mar ke­sel­le­rin­de örän peý­da­ly­dyr. Ol iý­mit siň­di­riş we ba­gyr, öt ýol so­wuk­la­ma­lar­da kö­mek ed­ýär. Kä­bir bar­lag­la­ryň gör­kez­me­le­ri­ne gö­rä, bir gü­nüň do­wa­myn­da içi­len 2 bul­gur po­mi­dor şi­re­si be­de­niň de­ri­si­niň tiz wagt­da go­wu­laş­ma­gy­na tä­sir ed­ýär hem-de im­mu­ni­te­ti güýç­len­dir­ýär, bu bol­sa stres­siň dö­re­me­gi­niň öňü­ni al­ýar. Süňk­ler­dä­ki kal­siý ýet­mez­çi­li­gin­de hem po­mi­do­ryň ed­ýän tä­si­ri ulu­dyr.

Döwlet syýasatynda halkymyzyň saglygyna möhüm ähmiýet berilýär

Häzirki döwürde halkymyz baradaky hemmetaraplaýyn alada hormatly Prezidentimiziň durmuş syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Garaşsyz ýurdumyzda adamyň saglygyna jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygydygy hökmünde garalýar. Gahryman Arkadagymyzyň — Milli Liderimiziň tagallasy netijesinde adamyň ömrüniň dowamlylygyny artdyrmakda, keselleriň öňüni almakda, kesellere garşy durnuklylygy ýokarlandyrmakda hem-de türkmenistanlylaryň bagtyýar, abadan durmuşyny üpjün etmekde ummasyz köp işler durmuşa geçirildi. Saglygy goraýşy kämilleşdirmek boýunça amala aşyrylýan giň gerimli işleriň çäklerinde netijeli halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge uly üns berilýändigi bellärliklidir. Dünýäniň öňdebaryjy saglygy goraýyş edaralary we ylmy-barlag merkezleri bilen ysnyşykly gatnaşyklar ýola goýulýar. Ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamyny döwrebaplaşdyrmak babatdaky oňyn tejribesi dünýä bileleşiginiň, iri halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň we onuň ýöriteleşdirilen düzümleriniň, Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň, ÝUNISEF-niň we beýlekileriň giň ykrarnamasyna eýe boldy. Olar bilen hyzmatdaşlyk ýokanç we ýokanç däl kesellere, çilimkeşlige garşy göreşmek, sagdyn iýmitlenmek, saglygy goraýyş ulgamyny pugtalandyrmak, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek babatda ylmy-amaly maslahatlary, okuw maslahatlaryny, saglygy goraýşyň derwaýys meseleleri boýunça duşuşyklary, «tegelek stoluň» baş

Sag­lyk — baş baý­lyk

Ýur­du­myz­da hal­ky­my­zyň sag­ly­gy­ny go­rap sak­la­mak döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri­dir. Ama­ly luk­man­çy­lyk­da ila­ty ýo­kanç we ýo­kanç däl ke­sel­ler­den go­ra­mak, ke­sel­le­riň ýaý­ra­ma­gy­na gar­şy gö­reş çä­re­le­ri­ni yzy­gi­der­li we öz wag­tyn­da ge­çir­mek wa­jyp me­se­le­le­riň bi­ri bo­lup dur­ýar. Her ýyl tä­ze an­ti­bak­te­rial der­man­la­ryň sa­ny­nyň kö­pel­ýän­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, an­ti­bio­tik­le­re dur­nuk­ly­ly­gy öw­ren­mek hä­zir­ki wagt­da luk­man­çy­lyk­da esa­sy me­se­le­le­riň bi­ri bol­ma­gyn­da gal­ýar. Be­den­de is­len­dik nä­saz­lyk ýü­ze çy­kan­da nä­sag­la­ryň luk­man bar­la­gyn­dan geç­me­gi hem-de luk­ma­nyň mas­la­ha­ty­ny al­ma­gy ze­rur­dyr. Luk­man bar­lag­la­ryň ne­ti­je­sin­de der­man se­riş­de­le­ri­niň gör­nüş­le­ri­ni mas­la­hat ber­ýär.

Sagdyn durmuş ýörelgesi

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanda halkara sport ýaryşlarynyň geçirilmegi asylly däbe öwrüldi. Şeýle çäreler halkyň ruhuny, şonuň bilen birlikde, ýurdumyzyň sport abraýyny belende göterýär. Milli sportuň geljekki ýeňişleriniň, türkmenistanly türgenleriň täze nesliniň kemala gelmeginiň ruhlandyryjysy bolýar. Eziz Diýarymyz, aýratyn hem paýtagtymyz Aşgabat dünýäniň halkara sport hyzmatdaşlygynyň merkezine öwrüldi. Sport hereketini ösdürmegiň we Türkmenistan tarapyndan halkara sport hyzmatdaşlygyny döretmegiň iň ýokary derejesi soňky ýyllarda alnyp barylýan sport diplomatiýasynda öz beýanyny tapýar. Çünki hormatly Prezidentimiz dünýä döwletleri, iri halkara guramalar bilen parahatçylygyň we ynsanperwerligiň pugtalandyrylmagyny şertlendirýän hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine aýratyn ähmiýet berýär.

Saglyk – başlaryň täji

Ýiti respirator keseli wirus ýokanjynyň bir görnüşidir. Ol wirus ýokanjynyň agyr geçmegi we gaýraüzülmeleriň bolmagy bilen tapawutlanýar. Bu kesel möwsümleýin häsiýete eýe bolup, ýylyň dowamynda esasan hem güýz, gyş aýlarynda ýüze çykýar. Ýiti respirator keseliniň ýokanjynyň irki ýüze çykmalary alamatsyz görnüşden başlap, dürli gaýraüzülmelere çenli bolup biler. Gaýraüzülmeleriň ýüze çykmagy, keseliň geçiş agyrlygy näsagyň ýaşyna, immun ulgamyna, ugurdaş keselleriň barlygyna bagly. Adaty ýiti respirator keseliniň ýokanjy birden bedeniň gyzgynynyň galmagy bilen başlaýar. Bedeniň gyzmagyna üşütme, baş aýlanma, myşsalardaky agyry, kelle agyry, umumy ysgynsyzlyk goşulýar. Bedeniň gyzgyny iň ýokary galýan döwri birinji günüň soňuna, ikinji günüň başyna gabat gelýär. Dört ýaşyna çenli çagalara kesel ýokuşanda köplenç ukusyzlyk hem ýüze çykýar. Şeýle-de, ol çagalar üçin ýürek bulanma, gaýtarma, garyndaky agyry, iç geçme häsiýetli bolup biler. Wirus ýokanjynda çagalarda gulak agyrysy, ulularda dowamly bronhitiň ýitileşmegi, bronhial astma ýaly gaýraüzülmeler ýüze çykyp biler.

Antibiotikleri özbaşdak ulanmakdan saklanyň!

Möwsümleýin döreýän ýiti respirator kesellerinde antibiotik derman serişdelerini özbaşdak ulanmak nädogrudyr. Antibiotikler kesel dörediji bakteriýalara garşy täsirli derman serişdeleridir. Bakteriýalar bir öýjükli mikroorganizmlere degişli bolup, olar öz öýjüklerinde ýaşamaga, köpelmäge ukyply bolýar. Antibiotik derman serişdeleri öýjük diwarjyklaryny weýran etmek arkaly bakteriýalary öýjükleri bilen bilelikde ýok edip bilýär.

Il sag­ly­gy ala­da­sy Ar­ka­dag­ly Ser­da­ryň, sa­ýa­syn­da gül­ler aç­ýar gal­ky­nyş­ly di­ýa­rym!

Ýurdumyzda adamlaryň saglygyny goramak maksady bilen durmuşa geçirilýän beýik işler dünýä içre nusgalyk derejä eýedir. Gahryman Arkadagymyzyň döwletli başlangyçlaryny mynasyp dowam etdirýän hormatly Prezidentimiz: «Ilatyň saglygyny goramak, keselleriň öňüni almak we olary ýok etmek, saglygy goraýşy we derman senagatyny dünýä derejesinde ösdürmek boýunça köp işler amala aşyrylýar. Saglygy goraýyş ulgamynda özgertmeler dowam etdiriler. Täze-täze hassahanalar, bejeriş-sagaldyş edaralary gurlup, döwrebap lukmançylyk enjamlary we derman serişdeleri bilen üpjün ediler» diýmek bilen, il saglygynyň ygtybarly goragyny üpjün etmäge gönükdirilen beýik işleri ýola goýýar. Täze taryhy döwrümiziň bedew badyna bat goşan bu ýörelge esasynda ýurdumyzda täze hassahanalar, bejeriş-sagaldyş edaralary yzygiderli gurlup, halkymyzyň hyzmatyna berilýär. Döredilen oňyn şertlerden peýdalanyp, saglyk ulgamynda zähmet çekýän lukmanlar öňde durýan wezipeleri üstünlikli amala aşyrmak arkaly bu döwletli tutumlara mynasyp goşant goşýarlar. «Halkyň Arkadagly zamanasy» diýlip atlandyrylan 2022-nji ýylda Daşoguz welaýatynyň merkezi Daşoguz şäheriniň täze binalarynyň hataryndan orun alan 450 orunlyk köpugurly hassahana hormatly Prezidentimiziň hut özüniň ak pata bermeginde açylyp, ulanylmaga berildi. Bu bolsa Arkadagly Serdarymyzyň mähriban halkymyz barada edýän uly aladalarynyň aýdyň subutnamasydyr. Iş orunlary

Sitrus miweleriniň saglyga peýdasy

Üýtgeşik tagamy, hoşboý ysy we saglyga uly peýdasy bolan sitrus miweleri, esasan hem, gyş aýlary adamlar tarapyndan iň köp isleg bildirilýän miwelerdir. Olar düzüminde ynsan saglygyna peýdaly bolan köp sanly witaminleri, minerallary we beýleki ýokumly maddalary saklaýar. Sitrus miweleriniň düzüminde saklanýan C witamini (askorbin turşusy) diňe bir immun ulgamyny ýokarlandyrman, eýsem bedeniň öýjüklerini daşky gurşawyň ýaramaz täsirlerinden goraýar we bedeniň wagtyndan öň garramagynyň öňüni alýar. Mundan başga-da olaryň düzüminde köp mukdarda B witamini saklanýar. Bu bolsa ukusyzlygyň öňüni alýar, deriniň, saçyň bozulmalarynda ýardam berýär. Mundan başga-da, adamyň hemişe keýpiniň çag bolmagyna getirýär. Miweleriň düzüminde saklanýan fitonsitler bolsa mikroblaryň, zyýanly kömelekleriň we bakteriýalaryň ösüşini saklaýar hem-de köpelmeginiň öňüni alýar.  PYRTYKAL. Iň köp isleg bildirilýän miweleriň biri bolup, witaminlere iň baý sitrus miwe hasaplanýar. Ol öz düzüminde askorbin turşusyny, minerallary, flawonoidleri, fitoelementleri saklaýar. Pyrtykalyň düzüminde limon bilen deňeşdirilende B witamini köp bolýar. Miwesiniň reňkinden A witamini hem saklaýanlygyny aýtmak bolar. A witamini gözüň görejine we derä gowy täsir edýär. Pyrtykal düzüminde saklanýan pektiniň hasabyna iýmit siňdiriş ulgamyna, şekeriň hasabyna bolsa kelle beýnisiniň işine öz oňaýly täsi

Önümçilik maşklarynyň ähmiýeti

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda ynsan saglygyny berkitmek, kämil nesli kemala getirmek bilen bagly işler döwlet syýasatynda öz mynasyp beýanyny tapýar. Şu nukdaýnazardan, bedenterbiýe we sport babatda döwlet syýasaty sagdyn durmuş ýörelgesini kemala getirmäge, häzirki zaman durmuş şertlerine uýgunlaşmaga ukyply, fiziki we ruhy taýdan sagdyn nesli terbiýelemäge gönükdirilendir. Sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurdy hökmünde tanalýan ýurdumyzda dürli ýaşdaky raýatlaryň köpçülikleýin bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmagyna ähli şertler döredilendir. Saglyk bilen bagly dürli meseleleri döredýän, käbir kesellere getirýän hereketsiz durmuş ýagdaýy barada aýdylanda, ýaş nesliň sagdyn ösmegi üçin sagdyn gurşawy döretmegiň, dogry iýmitlenmekden başlap, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmak, ekologik abadançylyk bilen bagly işleri yzygiderli geçirmegiň zerurdygyny bellemek gerek. Dördünji senagat rewolýusiýasyny başdan geçirýän dünýäde kompýuter we beýleki maglumat tehnologiýalary adamlaryň durmuşynyň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Şunuň bilen baglylykda, mekdeplerde bedenterbiýe sapaklarynyň gerimini giňeltmegiň, sport günlerini geçirmegiň we çagalaryň boş wagtlarynda bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmaklarynyň fiziki işjeňligi artdyrmakdaky ähmiýeti uludyr.

Türkmen topragynyň gymmatly dermanlyk ösümligi

Hakyň nazary düşen türkmen topragy tebigy baýlyklara diýseň baý. Şol baýlyklaryň biri-de, türkmen halkynyň Milli Lideri, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri” atly köp jiltlik ylmy-ensiklopedik eserinde belleýşi ýaly, köki müň bir derdiň dermany hasaplanýan meşhur buýan ösümligidir. Ol Amyderýanyň jülgelerinde, Daşoguz sebitinde, Tejende giňden ýaýran ösümlikdir. Şeýle-de ol ülkämiziň daglyk we suwarymly ýerlerinde hem ösüp ýetişýär. Aýratyn hem ol soňky ýyllarda Lebap welaýatynyň çäklerinde ýörite ösdürilip ýetişdirilýär. Buýanyň dünýäde 15, GDA ýurtlarynda 7, Türkmenistanda bolsa 4 görnüşi duş gelýär. Olardan diňe iki görnüşi, ýagny süýji hem-de ural buýany senagat taýdan ähmiýetlidir. Buýan ösümligi gadymy döwürlerde hem gymmatly dermanlyk ösümlik hökmünde tanalypdyr. Onuň taryhyna ser salanymyzda gadymy Hytaý lukmançylygynda biziň eýýamymyzdan 2800 ýyl öň hem mälim bolupdyr we oňa “gans” - “süýji ösümlik” diýip, at beripdirler. Hytaý we Tibet lukmançylygynda buýan köküniň dermanlyk täsirini ady rowaýata öwrülen Ženşeniň köki bilen deňeýärler. Asla, dünýä lukmançylygy buýany we ženşeni ilkinji dermanlyk ösümlik hökmünde ykrar etdiler. Gara deňziň demirgazyk kenarlarynda, Skif sähralarynda “Süýji köki” ulanýan gadymy grek we rim lukmanlary onuň kesel bejerijilik we keselleriň öňüni alyjylyk häsiýetine aýratyn sa