"Türkmenistan Sport" Halkara žurnalynyň elektron goşundysy

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň sport we ýaşlar syýasaty ministrligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, B.Saparmyrat Türkmenbaşy şaýoly 54
Telefon belgileri: 22-81-38

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Aýdym-saz, çagalar we saglyk

Saz, pikirleniş usullaryny ösdürýän iň oňat mugallymdyr, aýdym-saz bilen terbiýelenen beýni, özüne zerur zatlaryň hemmesinden geregini alyp bilýär, şol bir wagtda-da sagdyn ösýär. Eger-de siz çagaňyzy aýdym-saz mekdebine bermek barada pikir edýän bolsaňyz, aýdym-sazyň çagaňyzyň durmuşyna peýdasy barada bilmelisiňiz. Siziň çagaňyz matematika sapagyna has oňat ýetişer, tutanýerlilik bilen birlik-de köp peýdaly endiklere eýe bolup, dünýä has inçe nazar aýlamagy başarar. Kä wagtlar telewizorda gulaga ýakymly aýdym ýa-da saz ýaňlanaýsa çagalaryň entek juda ýaşdygyna garamazdan, şoňa goşup, sazlaşykly hereketleri edýändigine şaýat bolýarys.

17 Ýanwar 2023

Medeniýet

Rüstem Hallyýew — alabaý itleriniň janköýeri

Ýaşlaryň söýgüli aýdymçysy, «Ýylyň parlak ýyldyzy — 2022» bäsleşiginiň ýeňijisi Rüstem Hallyýew bilen guralan söhbetdeşligi ýaşajyk okyjylarymyza ýetirýäris. — Rüstem, baýragyňyzam, baýramyňyzam gutly bolsun! Ýyldyz bolmak nähili duýgy?

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

Ussat sazanda

Türkmen saz sungatynda uly hormat bilen ady tutulýan ussat halypa sazanda, mukamçy kompozitor, Türkmenistanyň halk artisti Täçmämmet Suhangulyýew 1865-nji ýylda Gökdepäniň Ýaňgala obasynda dünýä inýär. Onuň saz sungatyndaky ilkinji ädimleri Gulgeldi ussa hem-de Amangeldi Gönübek bilen baglydyr. Rus alymy W.A.Uspenskiý Täçmämmet Suhangulyýew bilen duşup, onuň kömegi bilen «Babajyklar» we «Tapmadym» diýen halk sazlaryny nota ýazgysyna geçiripdir we olary «Türkmen sazy» kitabynyň 2-nji jildinde ýerleşdiripdir. Ussat sazandanyň «Bag içinde», «Hemmämiz», «Watanym» saz eserleri 1937-nji ýylda dünýä inýär. Bu ussat halypa aýratyn saz eserlerini döretmek bilen bilelikde, häzirki çalynýan halk sazlarynyň birnäçesini ýokary kämillik derejelerine ýetiripdir.

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

Köptaraply ýaş zehin

Gadyrly çagalar, ata-babalarymyz «Boljak oglan başdan belli» diýip ýöne ýere aýtmandyrlar. Olaryň bu paýhasly jümlesi gaty irki döwürlerden bäri ýaşap gelýär. Çünki olaryň durmuş tejribesinde gören, öwrenen zatlary çaganyň edýän hereketlerinden nähili adam bolup ýetişjekdigini bilipdirler. Şonuň netijesinde hem şeýle parasatly jümläni bize miras galdyrypdyrlar. Şol jümläni özi babatda ulanmaga iterýän zehinli çagalar hakynda biz žurnalymyzyň her gezekki sanlarynda yzygiderli makalalary size hödürläp gelýäris. Biz bu gezekki sanymyzda hem Aşgabat şäherindäki ýöriteleşdirilen 130-njy orta mekdebiň okuwçysy Umytaly Gurbanow baradaky ýazgymyzy siz bilen paýlaşýarys.

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

Keşdeçilik sungaty — gadymy miras

Buýsanjymyza öwrülen keşdeçilik senedimiz türkmen halkynyň iň bir millilige ýugrulan sungatydyr. Türkmen tebigatynyň gül-gülälekli ýaşyl ýaýlalaryndan nusga alan nagyşlar asyrlaryň jümmüşinden aşyp, nesilden-nesle geçip, biziň günlerimize gelip ýetipdir. Gadymy döwürlerden bäri ene-mamalarymyzyň kämilleşdiren keşdelerinde türkmen halkynyň durmuşyny beýan edýän bütin wakalaryň keşpleri, taryhy wakalardyr däp-dessurlary giňden şöhlelenipdir. Gözbaşyny asyrlaryň jümmüşinden alyp gaýdýan türkmeniň keşdeçilik sungaty zenanlarymyzyň asylly häsiýetlerini, zehinini hem açyp görkezýär. Olar öz içki duýgularyny keşdelerine siňdiripdirler. Zenanlar öz ýaşlaryna görä her dürli keşdeleri sünnäläpdirler. «Keşde sungaty — köňül ýaýlasy» diýilmegi ýöne ýerden däldir. Türkmen zenanlaryna mahsus bolan näziklik, mähirlilik, gözellik, asyllylyk ýaly häsiýetleriň ählisi bu sungatda-da jemlenendir. Zenanlaryň irginsiz zähmetinden dörän çeper işleri birnäçe asyr bäri öz durkuny üýtgetmän gelýär. Asyrlarboýy bu nepis sungaty mähriban ene-mamalarymyz gyzlaryna öwredip, miras galdyrypdyrlar. Gaýmany, keşdäni, göldür nagşy döredip, dünýäni haýran eden türkmen zenanynyň on barmagynyň gudratyndan kemal tapan çeper el işleri ýöne bir senet däl-de, sungat, kerem-keramat hasaplanýar. Dürli sebitleriň keşde nagyşlary biri-birinden tapawutlanyp, olaryň hersi özboluşly many aňladýar. Zenanlar gözüniň gören göze

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

Sanawaçlardan peýdalanmagyň ähmiýeti

Sanawaçlar «sanamak» sözünden döräp, ol bentleri ýüzugra sanap çykmagy, aýtmagy aňladýar. Halk döredijiliginiň bu görnüşi çagalaryň arasynda oýnuň alypbaryjysynyň kimdigini bilmek zerur bolan ýagdaýynda ýerine ýetirilýär. Çagalar üýşüp sanawaç sanamaga başlaýarlar. Sanawaç kimiň aýagyna gabat gelende gutarsa, ol aýaga kakylyp goýberilýär. Sanawaçlar iki topara bölünýär:

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi

Çagalygyndan surat çekmegiň inçe syrlaryny ele alyp, şeýle ajaýyp pursatlary, görnüşleri kagyz ýüzüne geçirmegi başarýan ýaş nesillerimiziň döredýän eserlerine buýsanýarys. Geliň, bilelikde ýaşajyk suratkeşleriň çeken suratlaryny synlalyň!

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

Bilgirjä sowal

— Bilgirje, näme üçin teatrlarda ýa-da kinoteatrlarda oturgyçlaryň we perdäniň reňki gyzyl reňkde bolýarka? Kino ýa-da teatra baranyňyzda, gyzyl perde we gyzyl mahmal oturgyçlar siziňem ünsüňizi çeken zatlaryň biri bolsa gerek. Siz tomaşaçylaryň oturgyçlarynyň we perdeleriň näme üçin gyzyl reňkde bolýandygyny pikir edip gördüňizmi?

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

– Geliň, has beýik zatlaryň ugruna çykalyň!

Gadyrly okyjylar, žurnalymyzda multfilmleriň gahrymanlarynyň täsirli jümlelerini size yzygiderli ýetirýäris. Bu sanymyzda hem şeýle sözleriň birnäçesini okamaga çagyrýarys. — Islendik işiň özüne ýetesi kynçylygy bar. Maksat ony ýeňip geçmek.

15 Ýanwar 2023

Medeniýet

Güller kibi lowurdaýan keşdeler

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda taryha altyn harplar bilen ýazylan şanly wakalaryň biri hem türkmen keşdeçilik sungatynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegidir. Gahryman Arkadagymyzyň öz eserlerinde hem giňden beýan edişi ýaly, bu sungat sünnäligi bilen nesilden-nesle geçip, mynasyp dowam etdirilýär. Şeýle çeper elli zenanlaryň biri hem paýtagtymyzdaky Metbugat öýi toplumynyň işgäri Gunça Ataýewadyr. Beýleki türkmen gyzlarynda bolşy ýaly, Gunça hem on dört ýaşyndan keşde çekmek bilen meşgullanyp başlaýar. Öýlerinde el işleriniň ussady bolan ejesi Oguljahan Kulyýewadan el işiniň dürli görnüşlerini öwrenýär. Ýöne keşde sungaty ony aýratyn özüne çekýär. Şonuň üçin ilki akgaýmany, gültahýalary keşdelemekden başlaýar. Ejesiniň eli çeperligi ýaly, enesi hem öz döwründe gaýratly, ezber, işeňňir dokmaçy zenanlaryň biri bolupdyr. Onuň ik egrip, darak darap oturan keşbi bolsa öýüň beýleki gyzlary bilen birlikde Gunça üçinem uly nusga bolupdy. Eli çeper Oguljahan gelneje işeňňirligi üçinem gaýynenesine aýratyn hormat goýupdyr. Eneleri Ogulşeker ejäniň gelinleriniň dördüsem çeper elli zenanlardan bolup, maşgaladaky gyzlaryň hem eli hünärli bolmaklaryna öz täsirlerini ýetiripdirler. Türkmen maşgalasynyň esasy aýratynlygy agzybirliginde. Döwletli diýilýän şol maşgalalaryň esasy sütüni halal zähmetdedir. Zenanlaryň el işleriniň döredýän mä

14 Ýanwar 2023

Medeniýet

Medeni habarlar

Arkadag — köňülleriň ylhamy Şu ýylyň 9-njy ýanwarynda Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Mukamlar köşgünde Ahal welaýatynyň Arkadag şäherinde gurlan ajaýyp binalara belli şahsyýetlerimiziň atlarynyň dakylmagy mynasybetli «Arkadag şäheri — bagtyň şäheri» atly aýdym-sazly dabaraly maslahat geçirildi.

12 Ýanwar 2023

Medeniýet

Taryhy keşpleriň ussady

Halypa artist Mäne obasynda dünýä inipdi. Ol eli sypyndygy dag eteginde ýerleşýän tämiz howaly göbek ganynyň daman ýerine aýlananyny kem görmeýärdi. Onuň sungata bolan söýgüsi hem şu oba bilen baglydy. Ýaşlyk ýyllaryna nazar aýlap, ýigdelen halypa artist kakasynyň inisi Gurban agany mähir bilen ýatlaýar. Heniz oglanka ejesiniň el işlerinde ulanýan gaýçysy bilen galaýydan ýasalan dürli gaplary kesip oturan oglany synlap, Gurban aga oňa: «Sen, how, iru-giç sungat ussady bolup ýetişersiň. Bu bolup oturyşyň, tüýs döredijilik işgärine mahsus» diýipdir. Ýyllar aýlanýar. Birmahalky galaýy gaplaryny gaýçy bilen kesip, «özboluşly döredijilik gözleglerine aralaşan» oglan geljekde bu ugurdan ýokary bilim almak barada oýa batýar. Ol 1974-nji ýylda Moskwanyň A.W.Lunaçarskiý adyndaky döwlet teatral institutyna okuwa girýär. 1979-njy ýylda instituty üstünlikli tamamlap, dogduk mekanyna dolanýar. Şondan bäri ol milli teatr we kino sungatymyzda ýatda galyjy keşpleri döredip gelýär.

12 Ýanwar 2023

Medeniýet

Kitaba örklenen ömür

Işe başlan günlerimdi. Ýokary mekdepde alan bilimiň bir başga, işde özüňi görkezmek bir başga. Şeýle pursatlar az-kem aljyrapdym. Şonda maňa kitaphana işinde öz köpýyllyk tejribesini geçirmäge döwtalap bolanlaryň biri halypa kitaphanaçy Mamagül Hudaýkulowa boldy. Biziň hemmämiz oňa «Halypa» diýip ýüzlenýärdik. Ol ýaşlara ýardam etmäge we düşünmeýän zatlaryny giňişleýin düşündirmäge hemişe taýyndy. Wagtal-wagtal onuň işjanlylygy barada oýa batýardym. Haýsy kitabyň nirede durandygyny, haýsy ulgama degişlidigini ýatdan aýdyp bilýän halypamyz bilen gürrüňdeş bolmaga ilgezikdik. Ol işiniň köpdügine garamazdan, biz bilen gürleşmäge wagt tapýardy. Onuň ömri, ykbaly, durmuşy kitapdy.

12 Ýanwar 2023

Medeniýet

Haky bagşyly Sahy bagşy

Dutaryň on üç perdesinde giden simfoniki eserlere barabar mukam ýaňlanýar. Sahy Jepbarow, Türkmenistanyň halk artisti.

12 Ýanwar 2023

Medeniýet

Akkordeon

Gurbanmyrat Dagbaşyýew. XX asyryň 50-nji ýyllarynda ýurdumyzyň sazçylyk we sungat mekdeplerinde akkordeon we baýan saz gurallarynda saz çalmak boýunça bilim berlip başlanýar. Soňra bu hünärler häzirki Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet ýörite sazçylyk mekdebine-de girizilýär. Bu ýerde Aleksandr Kruçkow, Ýewgeniý Nagornow, Nadežda Tihonowa, Boris Žaworonkow ýaly zehinli mugallymlar bu ugurda hünärmenleri taýýarlaýarlar.

12 Ýanwar 2023

Medeniýet

Ýy­lyň ga­ra­şyl­ýan film­le­ri

Her ýyl bol­şy ýa­ly, bu ýyl­da hem ýüz­ler­çe, hat­da tu­tuş se­na­ga­ty göz öňün­de tu­ta­nyň­da, müň­ler­çe film ön­dü­ri­ler we halk köp­çü­li­gi­niň dyk­ga­ty­na ýe­ti­ri­ler. Dün­ýä­de her ýyl or­ta­ça 8–10 müň ara­ly­gyn­da film önüm­çi­li­gi bo­lup, ola­ryň kä­bir­le­ri aý­ra­tyn bel­len­mä­ge my­na­syp­dyr. Şol film­le­riň ara­syn­da, esa­san hem, Gol­li­wu­dyň önüm­le­ri öňe saý­la­nyp, hin­di, fran­suz, ko­reý, ýa­pon, is­pan film­le­ri­niň hem özü­ne ýe­ter­lik muş­da­gy bar. Şu ýy­lyň ga­ra­şyl­ýan esa­sy ki­no­la­ry­nyň ha­ta­ryn­da hy­ýa­ly gah­ry­man­la­ryň tä­ze baş­dan­ge­çir­me­le­ri, uruş­ly, he­re­ket­li film­ler, ko­me­di­ýa­dyr dra­ma­lar, fan­tas­tik ki­no­lar, ani­ma­si­ýa­lar, ede­bi eser­ler esa­syn­da ek­ran­laş­dy­ry­lan­lar, ozal­ky ki­no­la­ryň do­wa­my bo­lan film­ler bar.

12 Ýanwar 2023

Medeniýet

Dünýä malyna deňelen

Türkmenistanyň Prezidentiniň «Türkmeniň Altyn asyry» atly bäsleşigine Her gezek şäherimiziň görnükli ýerinde ýerleşýän «Ilkinjileriň ýadygärliginiň» ýanyndan geçenimde, bir salym aýak çekenimi duýman galýaryn. Çaga wagtymyz bu ýadygärligiň ýanyna ýörite surata düşmäge baranymyzda, onuň nämä bagyşlanyp dikeldilendigine, haýsy döwürlerden habar berýändigine kän bir ünsem bermezdik. Ýöne her gezegem halkymyzda dünýä malyna deňelýän düýäniň heýkeliniň ýanynda surata düşmek, onda-da düýäni idip gelýän ilkinji nebitçileriň biri ýaly bolup, buýsançly öňe seredip surata düşmek doganlarym bilen Balkanabada gelenimizde biziň üçin adaty bir zada öwrülipdi. Munuň özi mamamyň hemişe düýäniň ýüňüni egrende ýa-da egrip taýynlan ýüplüklerinden saçymyza saçbag örüp dakanynda: «Saçbaglaryňyzy saçyňyza dakmaýan wagtyňyzam ýerde goýmaň, ol düýäniň ýüňündendir. Düýe ýüňünden taýynlanan zatlaryň: saçbagyň, bilguşagyň, saçagyň, ýorganyň, agarçäkmeniň... hiç birem aýak aşagynda goýulýan däldir. «Düýe malym — dünýä malym» diýilýändir. Şonuň üçin nirede düýe görseňizem, alnyňyza sylyň» diýen öwütleriniň kalbymyzda orun alandygynyň alamatydy...

11 Ýanwar 2023

Medeniýet

Men bu bagty giň äleme buşlajak

Bu gün göge ýetdi bu belent başlar, Ylham berdi täze ýylyň şygary.

11 Ýanwar 2023

Medeniýet

Çagalar baýragynyň ýeňijileri belli boldy

Durmuşymyzy ýaz güli dek bezeýän, baldan süýji balalarymyzyň aň-düşünjeli arassa ahlakly, edepli, terbiýeli, bilimli, zehinli, ugurtapyjy bolup ýetişmegi ugrunda taýsyz tagallalaryň edilýändigini ýurdumyzda alnyp barylýan beýik işlerden görmek bolýar. Ýaş nesillerimiziň ukyp-başarnygyny ýüze çykarmakda beýik başlangyçlar ýola goýulýar. Ata Watanymyzyň şan-şöhratyny arşa göterjek ýaşlaryň ýurdumyzda kändigini aýratyn bellemek gerek. Olaryň ukyp-başarnygyny, zehinini ýüze çykarmakda bolsa ýurdumyzda okuwçylaryň, talyplaryň, umuman, ýaşlaryň arasynda dürli bäsleşikler yzygiderli yglan edilýär. Olaryň biri-de Gulbaba adyndaky Çagalar baýragydyr. 1992-nji ýylda yglan edilip başlanan bu bäsleşik indi, asylly däbe öwrülip, ýylyň-ýylyna geçirilýär. Onuň netijesinde bolsa, aýratyn tapawutlanýan zehinli çagalara Gulbaba adyndaky Çagalar baýragy berilýär. “Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly” diýlip atlandyrylan üstümizdäki ýylda hem ýurdumyzyň dürli künjeginden çagalaryň 66-sy bu baýraga eýe boldy. Şolaryň 10-synyň biziň welaýatymyzdan bolmagy ähli ildeşlerimizi diýseň begendirýär, buýsandyrýar.

11 Ýanwar 2023

Medeniýet

Saçaklarymyzyň bezegi

Unaş Türkmen halkymyz unaş naharyny dermanlyk hökmünde-de ulanýar. Syrkawlan wagtyň unaşyň içine burç atyp, derläp içeniňde, derdiňe derman bolýar. Şonuň üçinem unaş ýygy-ýygydan bişirilip iýilýän naharlaryň biridir. Unaşy taýynlanymyzda, ilki, nahar bişirjek gabymyza ýag guýmaly. Soňra eti, sogany gowrup, noýbany atyp, üstüne suw guýup, ýuwaşlyk bilen gaýnatmaly. Soňundan hamyryny taýynlamaly. Hamyryna bolsa unuňa görä duz, sagdyn bolar ýaly ýumurtga goşup, ondan soňra suw guýup ýugurmaly. Hamyrymyz çorba atylanda dargamaz ýaly sagdyn bolmaly.

11 Ýanwar 2023

Medeniýet