Sagdynlykdyr ähli zadyň gözbaşy

«Saglyk — beglik» diýlişi ýaly, biziň durmuşda, zähmetde gazanýan ähli üstünliklerimiziň gözbaşy sagdynlykdadyr. Şonuň üçin haýsydyr bir derde uçramankak, öz saglygymyz barada içgin aladalanmalydyrys. Kadaly iýmitlenmek, sport, bedenterbiýe maşklary bilen meşgullanmak sagdynlygyň girewidir. Gynansak-da, käbir adamlar şu meselä ýüzleý çemeleşip, saglygyny ýitirýärler, derde uçraýarlar. Ynsan saglygyna zeper ýetirýän nogsanlyklaryň biri-de spirtli içgileri ulanmakdyr. Spirtli içgileri yzygiderli ulanmak aşgazan şiresini işläp çykarýan mäzleriň işleýşine ýaramaz täsir edýär. Netijede, olaryň şire işläp çykaryşy ýa-da şiresiniň turşulygy azalýar. Munuň özi iýmitiň haýal siňmegine getirýär. Şeýle ýagdaýlaryň yzygiderli gaýtalanmagy bilen adamda aşgazan ýarasy döreýär. Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasynyň bilermenleriniň tassyklamaklaryna görä, çiş keselleriniň 2—5 göterimi hut aşgazan ýarasynyň netijesinde döreýär. Spirtli içgiler köp ulanylanda, adamda aşgazanyň, gyzylödegiň çiş keselleriniň köp ýüze çykmak töwekgelçiligi artýar.

Il saglygy — ýurt baýlygy

Jogapkärli meseleleriň çözgüdi Türkmenistanyň Konstitusiýasynda kesgitlenilişi ýaly, döwletiň we jemgyýetiň iň gymmatly hazynasy adam bolany üçin Garaşsyz döwletimizde adam hakdaky alada tutumly işlerde özüniň beýanyny tapýar. Şol bähbitli işlerde halkyň saglygyny goramak uly ähmiýete eýe bolup, bu meseläniň oňyn çözgüdi ugrunda ähli tagallalar edilýär. Muňa Arkadagly Serdarymyzyň ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynda amala aşyrylýan giň möçberli işler doly şaýatlyk edýär.

Il saglygy - ýurt baýlygy

Alkyş eýesi Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ynsan saglygyny dikeltmek, bejermek, goramak ugrunda taýsyz tagallalar edilýär. Ýurdumyzyň saglyk ulgamynyň ösmegi, ak ýektaýly lukmanlaryň yhlasly zähmet çekmegi üçin giň mümkinçilikler döredilýär. Ynsan saglygyny bejermek maksady bilen daşary ýurt kompaniýalarynyň lukmançylyk enjamlary satyn alnyp, ulanylmaga berilýär. Bu bolsa, saglyk ulgamynyň ilerlemegine uly itergi berýär.

Saglygymyzy goramak özümize bagly

•Bedeniň kesele garşy göreşjeňlik ukybynyň ýokary bolmagyny gazanmak üçin, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanyp, sagdyn iýmitlenmeli. Ir säher we agşamara arassa howada ýarym sagat pyýada ýöremeli.

Kompýuter we saglyk

Häzirki innowasion ösüşleriň döwründe adamyň durmuşyny kompýutersiz göz öňüne getirmek mümkin däl. Bu tehniki enjam edara-kärhanalarda, okuw jaýlarynda, öýlerde giňden ulanylýar. Kompýuter hasabatlary, ýazuw işlerini, şahsy maglumatlary we beýleki zerur resminamalary taýýarlamakda, hasabat ýöretmekde, saklamakda möhüm enjam bolup durýar.

Gyş: kadalary berk berjaý edeliň!

Saglygymyz — bagtly ömrümiz

Hamyla zenanlara açyk howada pyýada ýöremek, ýönekeý maşklary ýerine ýetirmek hem-de basgançakdan ýuwaşlyk bilen ýokary galmak örän peýdalydyr. Ýöne çaga düşmek howpy bar bolan zenanlara bu hereketleri etmek maslahat berilmeýär. Ilkinji üç aý göwreliligiň iň tolgundyryjy döwri hasaplanýar, sebäbi bu döwürde göwrede galan çaganyň köp agzalary emele gelip başlaýar. Oýlanyşykly gurnalan bedenterbiýe maşklarynyň doguljak çaga üçin peýdaly tarapy bar. Göwreliligiň 4 — 8-nji hepdelerinde garyn myşsasyna agram salynmaýan maşklary ýerine ýetirmek maslahat berilýär. Olara suwda ýüzmek, akwaaerobika degişlidir. Bu döwürde yrgyldyly, öňe-yza egilmek, oturyp-turmak ýaly maşklary ýerine ýetirmekden gaça durmalydyrlar. Göwrelilik wagtynda sport bilen meşgullanmak diňe bir enä däl-de, göwredäki çaganyň saglygyna hem peýdalydyr. Ol aýallarda bedeniň fiziki taýdan çydamlylygyny ýokarlandyrýar, nerw, ýürek-damar, dem alyş ulgamynyň işini kämilleşdirýär we emosional durnuklylygy artdyrýar. Göwreli aýallar irden, köplenç, özüni ysgynsyz hem ýarawsyz duýýarlar. Dogry meýilnamalaşdyrylan we saýlanyp alnan maşklar bu duýgyny düýbünden aradan aýyrýar. Göwrelilikde haýsy maşklar gadagan edilendir? Belli bolşy ýaly, göwreli zenanlara sportuň käbir görnüşleri rugsat edilmeýär. Welosport, bökmek, aerobika, uzak aralyga ylgamak, suwa bökmek, garyn myşsalaryny çekýän we el-aýaklaryň uly hereketli maşklary d

AJAÝYP ASTRAGAL (Астрагал превосходный)

Häsiýeti. Dag derman ösümligi. Ajaýyp astragal -- kösükliler maşgalasynyň adybir urugynyň boýy 50 — 80 sm köpýyllyk otjumak wekili. Ösümlik tutuş gür mahmal kysmy tüýlüje. Baldagy göni. Ýan ýapragy çyzykly, neşder şekilli, ýiti, uzynlygy 3 sm, kirpiklije. Ýapraklarynyň uzynlygy 9 — 24 sm, gysga sapakly, uzynlygy 0,8 — 2 sm we 5 — 9 jübüt süýri ýumurtga görnüşli, ýaprajyklary ýitiräk, uzynlygy 3,4 — 5 sm we ini 1,4-2 sm.

Gözellik we sagdynlyk

Häzirki döwürde gözellik serişdelerini öndürýän önümçilik pudaklary derini bejermegi, owadanlaşdyrmagy we ýygyrtlary aýyrýan kosmetikasynyň düzüminde onuň täsirli goşundylaryny ulanmagyny yzygiderli giňeldýär. Dükanlaryň we dermanhanalaryň tekjelerinde dürli hili gutularda deriniň hiline, düwürtige we ýaş aýratynlyklaryna gabat gelýän kremleri görmek bolýar. Jahyllyk düwürtigi babatda aýtsak, ilki bilen, arassaçylyk düzgünlerini berk berjaý etmeli. Düzüminde retinol, ýagny witamin A bolan kremler ýüzdäki düwürtiklere täsirini ýetirýär, şeýle-de ýüzüň ýygyrt atmasyna we deriniň çekilmegine kömek edýär. Retinolly kremler ýüzüň derisiniň tekizlenmegine, düwürtik yzlaryny azaltmaga hem-de ýüzüň derisiniň has öwüşgin atmagyna täsir edýär. Ýöne aşa köp ulanylan ýagdaýynda ýüzüň derisiniň guramagyna getirýändigini hem ýatdan çykarmaly däldiris.

Üns beriň!

1. Bedeniň kesele garşy göreş ukybynyň ýokary bolmaklygyny gazanmak üçin sagdyn durmuş ýörelgesini berjaý etmeli. Bedenterbiýe we sport bilen meşgullanyp, sagdyn iýmitlenmeli. Ir säher bilen we agşamara arassa howada ýarym sagat pyýada ýöremeli. 2. Özüňiziň hem-de perzentleriňiziň burnunyň nemli bardasyna oksolin melhemini çalmagy endik edinmeli.

Iýseň sarymsak, bolar seriň sag!

Tebigy antibiotik hasaplanýan sarymsak birnäçe dermanlyk häsiýetleri bilen tapawutlanýar. Sarymsagyň özüne mahsus ýiti tagamyny we ysyny onuň düzümindäki efir ýaglary emele getirýär. Hatda Lukman Hekim hem köp keselleri bejermekde sarymsak iýmegi maslahat beripdir. Ony gowrup iýseň, aşgazany berkidýändigini, suwuny içseň, sarygetirmäni hem dep edýändigini belläpdir. Sarymsak işdäni açýar, iýmit siňdiriş fermentleriniň bölünip çykmagyny güýçlendirýär. Lukmanlaryň aýtmagyna görä, gan basyşy bilen bagly ýüze çykýan kesellerde we aterosklerozda hem sarymsak giňden ulanylýar. Sowuklamada, bronhial demgysmada sarymsagyň mesge bilen garylan şülä meňzeş garyndysy döşe çalynýar. Ajyja burç bilen sarymsak goşulan unaş dümewiň bire-bir emi hasaplanýar.

Sag­dyn dur­muş — ruhubelentligiň gözbaşy

Ata Wa­ta­ny­myz mil­li ýol-ýö­rel­ge­si bi­len ösüp-öz­ger­ýär, ösü­şiň ýo­ka­ry dep­gi­ni bi­len ynam­ly öňe bar­ýar. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz äh­li ul­gam­lar bi­len bir ha­tar­da Türk­me­nis­tan­da spor­ty hal­ka­ra ta­lap­la­ry­na la­ýyk kä­mil­leş­dir­mä­ge, spor­ty we sag­dyn dur­mu­şy wa­gyz et­mä­ge, be­den we ru­hy taý­dan sag­dyn ne­sil­le­ri ter­bi­ýe­läp ýe­tiş­dir­mä­ge, olim­pi­ýa he­re­ke­ti­ni ös­dür­mä­ge döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri hök­mün­de aý­ra­tyn üns ber­ýär. Be­den maşk­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mek sag­ly­gy ber­kit­mek bi­len bir ha­tar­da, adam­la­ryň asyl­ly iş­le­re, dö­re­di­ji­lik we zäh­met üs­tün­lik­le­ri üçin gy­zyk­lan­ma­la­ry­nyň art­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär. Şo­ňa gö­rä-de, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­niň asyl­ly iş­le­re ruh­lan­dyr­ýan­dy­gy­na he­mi­şe ün­si çek­ýär. Şu mak­sat bi­len, Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­zyň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da ýur­du­myz­da sport ul­ga­my­ny mun­dan beý­läk-de ös­dür­mek, kä­mil­leş­dir­mek hem-de onuň kuw­wa­ty­ny art­dyr­mak, de­giş­li kö­pu­gur­ly dü­züm­le­ri dö­ret­mek bo­ýun­ça giň ge­rim­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Be­den­ter­bi­ýe-sa­gal­dyş he­re­ke­ti hem-de sport adam­la­ryň, il­kin­ji no­bat­da, ýaş­la­ryň hem­me­ta­rap­la­ýyn ösen, giň dün­ýä­ga­ra­ýyş­ly, berk be­den­li bo­lup ýe­tiş­mek­le­ri­ne, wa­tan­çy­lyk d

Sagdyn jemgyýet — kuwwatly döwlet

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň çuňňur oýlanyşykly döwlet syýasaty netijesinde, ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamy dünýä ülňülerine kybap derejede täze belentliklere çykaryldy. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ilatyň saglygyny goramak, raýatlaryň ömür dowamlylygyny uzaltmak, häzirki zaman tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrylan hassahanalarda, saglyk öýlerinde, şypahanalarda olar üçin ösen saglygy goraýyş hyzmatlaryny üpjün etmek ýaly möhüm wezipeleri ileri tutulýan ugur hökmünde kesgitläp, bu asylly işleri mynasyp dowam etdirýär. Şu ýylyň 4-nji ýanwarynda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisinde 26-27-nji ýanwarda Halkara okuw-ylmy merkezinde teleköpri arkaly X türkmen-german forumynyň geçiriljekdigi barada habar berildi. Foruma Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň we welaýat saglygy goraýyş edaralarynyň hünärmenleri hem sanly ulgam arkaly gatnaşarlar. Mejlisde döwlet Baştutanymyz forumyň ýokary derejede geçirilmelidigine ünsi çekip, dünýäniň, şol sanda Germaniýa Federatiw Respublikasynyň öňdebaryjy lukmançylyk merkezleri bilen hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň wajypdygyny belledi.

Sowuk möwsümde kabul edilmeli peýdaly içgiler

Howanyň sowuk wagtynda özboluşly we örän tagamly içgileri taýýarlamak mümkinçiligi bardyr. Şeýle içgiler beden üçin peýdaly we ýakymlydyr. Onuň ýaly içgiler barada berhiz lukmany Irina Pisarewa gürrüň berdi. Şeýlelik bilen, howanyň sowuk döwründe zerdejik garylan «altyn süýt» atlandyrylýan içgi uly meşhurlyga eýe bolýar. Içginiň düzümine ýakymly ysly zerdejikden başga-da, kardamon (köpýyllyk ösümligiň miwesi) we gara burç goşulýar. Bu önümi gyzgynlygyna içmelidir, düzümine tebigy süýt goşmak bolsa, ony has hem doýrujy häsiýete eýe eder.

Saglygymyzy goralyň!

Be­de­niň ke­se­le gar­şy gö­reş­jeň­liginiň ýo­ka­ry bol­ma­gy üçin, be­den­ter­bi­ýe we sport bi­len meş­gul­la­nyp, sag­dyn iý­mit­len­me­li. Ir sä­her we ag­şa­ma­ra aras­sa ho­wa­da ýa­rym sa­gat py­ýa­da ýö­re­me­li. Özüňi­ziň hem-de çagalaryň bur­nu­nyň nem­li bar­da­sy­na «Ok­so­lin» mel­he­mi­ni çal­ma­gy en­dik et­me­li. Pa­syl­la­ra gö­rä ge­ýin­me­li we wi­ta­min C as­kor­bin tur­şu­sy­na baý önüm­le­ri (mi­we şi­re­le­ri, bal­ly we li­mon­ly gök ça­ý, it­bu­run dem­le­me­si­, al­ma, pyr­ty­kal ýa­ly mi­we­le­riň şi­re­le­ri, ke­lem, kä­şir we beý­le­ki bak­ja önüm­le­ri) ka­bul et­me­li. Iş ýe­riňiz­de we öýüňiz­de wag­tal-wag­tal otag­la­ryň pen­ji­re­si­ni açyp, jaýy ýe­le­ji­re­dip dur­ma­ly. Ho­wa­ny tä­miz­le­mek üçin üzär­lik tü­tet­mek mas­la­hat be­ril­ýär. Gy­zyl burç go­şu­lan unaşy hepdede bir gezek iç­me­li. Gy­zyl bur­çuň dü­zü­min­dä­ki fi­ton­sid­ler, peý­da­ly mad­da­lar ada­myň be­de­ni­niň ke­se­le gar­şy dur­nuk­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ber­ýär.

Unaş — şypaly aş

Milli tagamlarymyzyň naýbaşylarynyň biri hasaplanýan unaşa halkymyzda «begleriň aşy» hem diýilýär. Mährem ene-mamalarymyzyň eli bilen kesilip taýýarlanylan unaşyň lezzeti-de, tagamy-da üýtgeşik. Işden ýadap gelersiň ýa-da bedeniňde sähelçe nähoşlugyň alamatlaryny duýarsyň welin, daşyňda perwana bolýan enelerimiz dessine elýeterinde duran kendirige ýapyşyp: «Derrew hamyr ýugrup, unaş kesip, içine-de burçuny, noýbasyny atyp, süzme garyp bereýin. Içersiň welin, deriňi süpürip ýetişip bilseň bolany, nähoşlugyňdan nam-nyşan galmaz, balam!» diýýändir. Unaşyň şypa berijiligem üýtgeşik. Şonuň üçin tenekar, melhem tagam bolan unaş her bir türkmen maşgalasynda eý görülýär. Zenanlarymyzyň ezberlik bilen bişirýän unaşy müň bir derdiň dermanydyr.

Maşklaryň bedene berýän täsiri

«7/24. tm», № 04 (139), 23.01.2023 Bedenterbiýä we sporta bolan höwes çagalykdan, mekdep ýaşyndan hem öň terbiýelenýär. Umumy bilim berýän orta mekdepleriň bedenterbiýe sapaklarynyň meýilnamasynda okuwçylaryň beden maşklaryny özbaşdak ýerine ýetirmeklerine aýratyn üns berilýär.

Hormatly ildeşler!

Her gün itburun, çopantelpek, buýan köki, käkilik oty ýaly dermanlyk ösümliklerinden taýýarlanan melhem çaýlary içmeli. * * *

D witamininiň ähmiýeti

Eýsem, D witamini bedende nähili işjeňligi ýerine ýetirýär? Onuň ýetmezçiligi ýa-da kadadakydan artykmaç bolmagy bedende nähili patologik  hadysalaryň ýüze çykmagyna getirip bilýär? D witamininiň barlagyny geçirmek bilen, bu sowallaryň jogabyny aýdyňlaşdyrmak möhümdir.

Sagdyn bolaýyn diýseňiz...

Pasyllara görä geýinmeli we C witaminine — askorbin turşusyna baý önümleri (miwe şirelerini, bally we limonly gök çaýy, itburun demlemesini, alma, pyrtykal ýaly miweleriň şirelerini, kelem, käşir we beýleki bakja önümlerini) kabul etmeli. Iş ýeriňizde we öýüňizde otaglaryň penjiresini wagtal-wagtal açyp, otagy ýelejiredip durmaly. Howany tämizlemek üçin üzärlik tütetmek maslahat berilýär.