Türkmenmetbugat

Halypa-şägirtlik ýoly

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Gahryman Arkadagymyz: «Her bir şägirt beýik halypadan ak pata alyp bilmändir. Halypalar diňe örän ýokary ynam bildiren şägirtlerine pata beripdirler. Bu örän ýokary derejeli ruhy-ahlak mekdebi bolupdyr» diýip, halypa-şägirtlik ýolunyň ähmiýetini nygtap, ony ýaş nesliň terbiýe mekdebi hökmünde dowam etdirmelidigini ündeýär. Taryha ser salanyňda, edep-terbiýe bermegiň baş ýörelgesini özünde jemleyän bu mekdebiň ähmiyetini ýüze çykarýan ençeme maglumatlar bar. Milli däplerimize ýokary sarpa goyulýan häzirki döwrümizde hormatly Prezidentimiziň halypa-şägirtlik yoluna aýratyn ünsi gönükdirmegi netijesinde, bu mekdebiň terbiýeçilik gymmaty uly gyzyklanma bilen öwrenilýär. Taryhy hakydada halypalarynyň ak patasyna mynasyp bolan şägirtler hakyndaky rowaýata öwrülen wakalar örän köpdür.

2 Awgust 2023

Medeniýet

Türkmen keçesi — öýüň zynaty

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde gadymy milli medeni mirasymyza, sungatymyza, däp-dessurlarymyza uly sarpa goýulýar. Olaryň gadymy durky, milliligi saklanyp, häzirki döwrüň ruhuna görä janlandyrylýar. Ýol-ýörelgelerimiziň, däp-dessurlarymyzyň, medeni we ruhy gymmatlyklarymyzyň, milli mirasymyzyň gaýtadan dikeldilmegi, öwrenilmegi, halka ýaýylmagy we dünýä çykarylmagy, halkymyzyň baý mirasynyň ajaýyp öwüşgine eýe bolmagyna itergi berýär. Şonuň bilen birlikde, taryhyň altyn sahypalarynda öçmejek yz goýan, nesilleriň aňyna baky ornan pederlerimiziň şan-şöhratly, mertebeli ýoly milli ýörelgelerimizde, medeni-ruhy mirasymyzda öz beýanyny tapýar. Bu günki gün Berkarar döwletimiziň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ol ýer ýüzüne ýaň salýar, dünýä ýüzüne seýran edýär. Gözbaşyny asyrlaryň çuňluklaryndan alyp gaýdýan milli mirasymyzyň, däp-dessurlarymyzyň taryhy diýseň baý we köptaraplydyr. Parasatly ata-babalarymyz taryhyň dürli ýyllarynda medeni, ruhy, maddy gymmatlyklary döredipdirler, olary geljekki nesillere dowamat dowam bolmagynyň ygtybarly ýollaryny agtarypdyrlar. Maddy we ruhy gymmatlyklarymyzyň gadyr-gymmaty, gözelligi, ajaýyplygy hiç hili ýitirilmän, ýoýulman biziň häzirki günlerimize gelip ýetipdir. Şeýle medeni gymmatlyklarymyzyň birnäçesi üstünden ýyllaryň aşmagy bilen kämilleşipdir, olar belent derejä göterilip, synmaz sungata öwrülipdir. Şeýle gymm

2 Awgust 2023

Döredijilik adamlaryň durmuşyndan

Nusgalyk halypady Jora Allakow diýlende başy asmana ýetip duran gojaman daglar göz öňüme gelýär. Jora Allakow diýlende daşyndan göräýmäge tutuksy, emma juda mähirli, talybyna öz perzendi deýin garaýan adam göz öňüme gelýär. Jora Allakow diýlende... Bu setirleri näçe uzaltsaň uzaldybermeli. Hawa, ol talybyna perzendi deýin garamagy, gerek ýerinde goldamagy başarýardy. Halypa mugallym bilen tanyşlygymyz 1985-nji ýylda başlandy. Ol wagtlar men Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň türkmen filologiýa fakultetinde okaýardym.

2 Awgust 2023

Bilim

Mirasgäriň ýandepderçesinden

Bulutly gün agyz beklense... Remezan aýynda agyz beklemek aý kalendaryna esaslanýar. Şonuň üçin ol her ýyl on, on bir gün süýşmek bilen, ýylyň dürli pasyllaryna gabat gelýär.

2 Awgust 2023

Ýaýym — ýyldyrym

Bir sapar merwşynas Azym Ahmedowdan «Garagumdaky Kömürçide gandym ýakylyp kömür gaplanan, Düýeçide düýe saklanan, Jeýrelide oklykirpi köp bolansoň dakylan atlar dogry. Ýöne Gutlynyň Gurtly, Kuşmeýhanyň Kişman, Gençguranyň Geçigyran bolşy ýaly, Ýaýly alanyň hem Ýaýlag ýa Ýaýlym bolan bolaýmasyn?» diýip soranymda, Ýaýly barada şu gadymy gürrüňi aýdyp berdi. ... Hökümdara çöl içindäki çarwa obada guşuň gözünden urýan mergen köp diýen habar gelýär. Ýaýçy mergenlerden goşunyna gaba toplaýan hökümdar, guma tarap «täjir» edip, dana weziri bilen wekillerini ugradýar. «Habar okdan tiz geler» diýlişi ýaly, özlerinden öň habary gelen «täjirleri» üç gün myhman alan çarwalar ýaýçy syryny pynhan saklaýarlar. Az oturyp köp synlan dana wezir, oglanly öýde ogurlygyň ýatmaýandygyny bilip, ol ýerde oglanjyklaryň, hatda gyzjagazlaryň hem oýnagynyň ok-ýaýdygyny aňlaýar. Parahatsöýüji dana wezir «Uzak ýoly ýakyn eden atyňa rehmet, ýady garyndaş eden gyzyňa rehmet» diýip, ýaýçylar bilen guda gatnawyny açansoň, galada ýaý ýasaýan ussahana açylyp, kirşi içegedir siňirden, saçuzyndyr, teletinden ýasalýan ýaýlara derek, kirşi kyrk çilleden (kyrk gat ýüpekden) örülen sary ýaýlar, ujy oda gorsalan oka derek, ujy demirden peýkamlar peýda bolýar. Täze ýaýlaryň eýelerine köne mergenler halypalyk etmek bilen «Oguz hanyň sylagy sary ýaý, synagy peýkam bizdedir» diýip, özleriniň aslynyň Ogurjyk Alpyň üçünji eki

2 Awgust 2023

Söz manysy

DäsirAta-babalarymyz durmuşda dürli ölçeg birliklerini ulanypdyrlar. Däsir hem şolaryň biri. Ol bir batmanyň dörtden birine barabardyr. Has takyk aýdylanda, ol 5  kilograma deň bolan agyrlyk ölçegi. Eden— «Edende tapsaň, töre geçme» diýen bir nakyl bar welin, şol nakyldaky «edende» sözüne düşünmedim — diýip, märekede oturan ýaş ýigit oba mugallymyna ýüzlendi.— Söhbet jan, ol «eden» sözünden — diýip, mugallym düşündirmäge durdy. — Öýüň işigine, gapysyna golaý ýere eden diýilýär. Bu söz indi seýrek ulanylandygy üçin könelişen sözleriň hataryna girdi. BalamanTal agajyndan içi köwlüp ýasalan gaba okara diýilýär. Okaradan uluragyna tabak, tabakdan ula kersen, kersenden ula balaman diýilýär. Balamanda, kersende hamyr edilýär. Wagtyň geçmegi bilen olar çyzylýar. Ökde ussalar ony galaýy kakyp çüýläp, ýamaýarlar. Şol ýama çeňk diýlip atlandyrylýar. Lahat Merhum jaýlananda iki jaý gazýarlar. Oňa daşky we içki jaý diýip at berýärler. Merhumy içki jaýda ýerleýärler. Oňa ir döwürlerde lahat diýer ekenler. Magtymguly atamyzda şeýle setirler bar.Lahat atly dar, düşeksiz öý bardyr,Ol öý içre tä kyýamat ýatar sen. Käbir ýerlerde içki jaýy gazmak mümkin bolmandyr. Onsoň daşky jaýyň ortasyny gazyp öý edipdirler. BoýraAta-babalarymyz ýaşaýan ýerine we mümkinçiliklerine görä, dürli düşekleri ulanypdyr

2 Awgust 2023

Ýankitaba öwrülen gymmatlyk

Kitap ruhy hazyna hasaplanylýar. Ylma, ylym ägirtlerine uly sarpa goýýan Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen şöhratly taryhymyzda çeper sözüň ussady bolan meşhur şahsyýetlerimiziň nesillere miras galdyran dürdäneleri, kalplarda orun alan eserleri täzeden neşir edilip, halkymyza ýetirilýär. Egsilmez ruhy çeşme bolan ol kitaplarda türkmen halkynyň müňýyllyklaryň dowamynda döwlet gurmakda bitiren ägirt uly işleriniň, ata Watanymyz üçin şirin janyny gurban eden merdana gerçeklerimiziň edermenliginiň, gaýduwsyzlygynyň beýany bar. Eziz Diýarymyzda beýik halypalaryň döredijiligine bagyşlanyp, halkara derejesinde ylmy maslahatlar, döredijilik duşuşyklary geçirilýär. Munuň özi çeper söze, halk döredijiligine goýulýan çuňňur hormatdan nyşandyr. Gündogary günbatara birikdiren Beýik Ýüpek ýoly bilen ata Watanymyza gelen bakgallar, söwdagärler uly-uly kerwensaraýlarda ýük ýazdyrypdyrlar. Olar del harytlar bilen birlikde, kagyz, kitap söwdasyny hem edipdirler. Şeýdip, kitaplar dünýä ýüzüne ýaýrapdyr. Ylym ägirdi, dana atamyz Magtymguly Pyragynyň öz eli bilen ýazan golýazmasy Britaniýanyň muzeýinde saklanýar. Gahryman Arkadagymyz: «Türkmen Oguz han döwründen bäri kitaby iň ýokary ruhy gymmatlyk, mukaddeslik saýypdyr» diýip belleýär. Daşa oýulyp, derä ýazylan ýazgylar, kitaplar adamzat paýhasynyň beýany bolup, asyrlardan-asyrlara, nesillerden-nesillere geçi

2 Awgust 2023

Günüň ýiti şöhlesinden goranyň!

Günüň şöhlesi, arassa howa ynsan saglygyna örän peýdaly bolup, ol ýerlikli peýdalanylanda, «D» witaminiň işlenip çykmagyna oňaýly täsir edýär we bedeniň kesellere garşy göreşmek ukybyny pugtalandyrýar. Ýöne, Gün şöhlesiniň aşagynda uzak wagtlap durulmagy, gezilmegi, işlenilmegi bedende dürli bozulmalaryň ýüze çykmagyna getirip bilýär. Gün uranda adamlaryň deri örtügi gyzaryp guraksylanýar we ýadawlyk, kellagyry, baş aýlanma, aýaklarda agyry, ýüregiň çalt urmasy, essi aýylyp, huşuny ýitirmek ýaly alamatlar ýüze çykýar. Şeýle-de, ejir çekeniň bedeniniň gyzgyny ýokarlanýar. Şu pursatda jebir çekene öz wagtynda kömek berilmese, onuň ýagdaýynyň agyrlaşmagy mümkindir.

2 Awgust 2023

Saglyk

Günüň ýiti şöhlesinden goranyň!

Günüň şöhlesi, arassa howa ynsan saglygyna örän peýdaly bolup, ol ýerlikli peýdalanylanda, «D» witaminiň işlenip çykmagyna oňaýly täsir edýär we bedeniň kesellere garşy göreşmek ukybyny pugtalandyrýar. Ýöne, Gün şöhlesiniň aşagynda uzak wagtlap durulmagy, gezilmegi, işlenilmegi bedende dürli bozulmalaryň ýüze çykmagyna getirip bilýär. Gün uranda adamlaryň deri örtügi gyzaryp guraksylanýar we ýadawlyk, kellagyry, baş aýlanma, aýaklarda agyry, ýüregiň çalt urmasy, essi aýylyp, huşuny ýitirmek ýaly alamatlar ýüze çykýar. Şeýle-de, ejir çekeniň bedeniniň gyzgyny ýokarlanýar. Şu pursatda jebir çekene öz wagtynda kömek berilmese, onuň ýagdaýynyň agyrlaşmagy mümkindir.

17 Iýul 2023

Saglyk

Okyjylary begendiren neşirler

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow täze-täze eserleri bilen okyjylary yzygiderli begendirýär. Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 28-nji iýunynda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň we Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň bilelikdäki mejlisinde Gahryman Arkadagymyzyň «Ömrümiň manysynyň dowamaty» atly kitabynyň, şeýle-de Arkadag şäheriniň birinji tapgyrynyň açylyp ulanmaga berilmegi mynasybetli «Arkadag şäheri – geljegiň şäheri» atly täze kitabyň çap edilendigi baradaky hoş habary buşlady. Bu habar ähli ildeşlerimizi şatlyga besläp, göwünlerini galkyndyrdy. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň «Ömrümiň manysynyň dowamaty» atly kitaby Gahryman Arkadagymyzyň bize ozal peşgeş beren «Ömrümiň manysy» kitabynyň dowamydyr. Gahryman Arkadagymyz bu täze kitapda ýerleşdirilen «Ömrümiň manysy — il-halkym», «Hakydada orun alan pursatlar», «Ýagşy adam ýatdan çykmaz», «Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmek ugrunda», «Terbiýe — bagtyýarlygyň çeşmesi», «Mertebeli ýaşaýşyň manysy», «Öwreneniň özüňki», «Geçmişiňe guwanmak — geljegiňi gurmak», «Ömrüňiz uzak bolsun!» atly bölümlerde durmuş, ynsan ömri hakynda pikirlerini giňişleýin beýan edýär.

13 Iýul 2023

Gün urmasyndan goranyň!

Tomusda howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokarlanmagynyň netijesinde, Gün aşa gyzyp, onuň ýaramaz täsirleri bildirip başlaýar. Tomsuna Günüň ýiti şöhlesinden goranmaly. Şonuň üçin yssy günlerde Gün urmasyndan ägä bolmaly. Howanyň gyzgyn mahaly uzak wagtlap daşarda gezilende Gün urýar. Howanyň aşa gyzan wagty zerurlyk bolmasa, daşarda gezmeli däl. Ylaýta-da, çagalary, uly ýaşly adamlary aýratyn goramaly. Günden goraýan serişdeleri ulanmaly, kellä ak başgap geýmeli ýa-da ýaglyk daňmaly, saýawan götermeli, egin-eşikler hem açygyrak reňkde bolsa gowy. Gün ursa kelläň agyrmagy, gyzgynyň galmagy, essiň aýylmagy, ýüregiň bulanmagy, gan basyşyň beýgelmegi we gaýtarmak ýaly alamatlar bolýar. Eger-de şeýle ýagdaý ýüze çyksa, haýal etmän lukmana ýüz tutmaly we ilkinji kömegi bermeli. Ejir çekeni salkyn ýa-da kölege ýere geçirmeli, ýüzüne suw sepmeli, suw içirmeli, egin-eşiklerini ýeňletmeli, maňlaýyna çyg mata, uly damarlaryň geçýän ýerlerine sowuk suwa ezilen ýapgy goýmaly.

12 Iýul 2023

Saglyk

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Habarlar

3-nji aprel. Hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A. Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Iş maslahatynda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda hem-de welaýatlarda alnyp barylýan işleriň barşy bilen bagly meselelere garaldy. 6-njy aprel. Döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahaty geçirildi. Onuň dowamynda milli parlamentiň täze ýolbaşçy düzümi saýlanyldy, şeýle hem deputatlaryň öňünde durýan esasy wezipeler kesgitlenildi.

14 Iýun 2023

Şygryýet bossany

Arkadag şäheri Arkadag şäherim, göwün islegim,Gören haýran, binagärlik gurluşa.Ajaýyp keşbiňe, aýdýan alkyşym,Dowamat sen asudalyk durmuşa.

14 Iýun 2023

Şygryýet bossany

Watanym Ýaýlalary älemgoşar mysaly,Güller içre joşa gelýär Watanym.Arkadagly Serdar şöhraty-şany,Her köňülde ynam-ygrar Watanym.

14 Iýun 2023

Şygryýet bossany

Aşgabat Ak mermere beslenen,Giň gerimli Aşgabat.Aýdym bolup seslenen,Çüwdürimli Aşgabat.

14 Iýun 2023

Türkmenistan dünýä parahatçylyk we dost-doganlyk nuruny eçilýär

Mukaddes Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistan dünýä jemgyýetçiligi bilen işjeň hereket etmegiň, beýleki ýurtlar bilen köptaraply sazlaşykly gatnaşykda bolmagyň gymmatly tejribesini toplady. Çünki, Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan dünýä ýüzünde ynsanperwerlikli, adalatly, döredijilikli tertip-düzgüniň berkarar bolmagy, dürli ýurtlaryň we yklymlaryň halklarynyň ýakynlaşmagy, ählumumy parahatçylygyň hem-de haýyrly işleriň hatyrasyna halkara derejesinde dostlukly gatnaşyklary, hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak ugrunda çykyş edýär. Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan öz anyk ädimleri bilen halkara giňişliginde ähli meseleleriň diňe syýasy, diplomatik serişdeler arkaly, esasan hem, BMG-niň we beýleki halkara guramalarynyň üsti bilen çözülmeginiň tarapdarydygyny tassyklaýar. Ählitaraplaýyn oýlanyşykly alnyp barylýan içerki we daşarky syýasat netijesinde ýurdumyzda halkara hyzmatdaşlygy barha gin gerim alýar. Döwletiň içeri syýasaty bilen bir hatarda onuň ösüş şertleriniň biri bolan türkmen halkynyn parahatçylykly, abadan durmuşyny berkarar etmäge beýik özgertmeleriň ýyl ýazgylaryny şöhlelendirýän daşary syýasat hem pajarlap ösýär. Biziň döwlet syýasatymyzyň baş ýörelgesi halkyň bähbitlerine laýyk gelýän ýurdumyzyň içerki ösüşinin wezipelerini üstünlikli çözmegiň sazlaşdyrylan we halkara işlerine işjeň gatnaşmakdan ybaratdyr. Parahatlyk söýüji we döredijilik ideýalaryny wasp etmek, halkar

14 Iýun 2023

Arkadag şäheri — şäher gurluşygyň kämil nusgasy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri ösüşleriň, özgerişlikleriň zamanasy hökmünde taryha girer. Çünki bu döwürde ýurdumyzda taryhy ähmiýetli ençeme döwletli tutumlar amala aşyrylýar. Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde täze önümçilik desgalary bilen birlikde şaherçeleriňdir obalaryň gurlup ulanylmaga berilmegi ildeşlerimiziň göwün guşuny ganatlandyrýar. Gojaman Köpetdagyň gözel künjeginde täze, döwrebap şäheriň döredilmegi-de taryhy ähmiýetli wakalaryň biridir. Bu şäher türkmen halkynyň Milli Lideri, Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen gurlandygy aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Türkmeniň şöhratly taryhyna göz aýlap görenimizde biziň ata-babalarymyz dünýä medeniýetiniň ösüşine mynasyp goşmak bilen birlikde milli binagärligiň ösmegine-de uly goşant goşupdyrlar. Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde geçmişiň gözli şaýatlary bolup seleňläp duran gadymy binalar biziň aýdanlarymyzyň aýdyň güwäsidir. Bu günki gün bolsa türkmen halkynyň şol milli binagärlik sungatyna döredijilikli çemeleşilip, döwrebap nusgada mynasyp dowam etdirilýär. Milli binagärlik ýörelgesi Arkadag şäherinde gurlan dürli maksatly binalarda hem öz beýanyny tapdy. Bu şäher ýurdumyzyň özboluşly şähergurluşyk strategiýasynyň miwesidir. Arkadag şäheri türkmen halkynyň Milli Lideriniň paýhasynyň netijesinde döredilen özboluşly sungat eseridir.

14 Iýun 2023

Gahryman Arkadagymyzyň kitaplary — gymmatly gollanma

Türkmenistan geografik taýdan örän amatly ýerde ýerleşýär. Ýurdumyzyň Garagum sährasy, deňizdir derýalary, daglary, baýyrlyklary ýylyň islendik wagty tebigatymyz bilen özboluşly sazlaşýar. Türkmen halky bolsa, elmydama tebigat bilen sazlaşykly ýaşaýar. Tebigatymyzyň bize eçilen dermanlyk ösümlikleri näsaglary bejermekde oňyn täsirini ýetirýär. Türkmen tebigaty dermanlyk ösümliklere örän baýdyr. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň bereketli türkmen topragynda bitýän dermanlyk ösümlikleri giňişleýin beýan edýän «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köpjiltli ylmy-ensiklopedik kitaby muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Bu gymmatly eser saglygy goraýyş we derman senagaty ulgamynyň işgärleri bilen birlikde ähli okyjylar üçin-de gymmatly hazyna bolup hyzmat edýär. Bu kitabyň ilkinji jildi 2009-njy ýylda çap edilipdi. Milli Liderimiz: «Bu kitap meniň mukaddes ene süýdi bilen aňyma ornaşan ene topragymyza we mähriban halkyma hem-de ata-babalarymyzyň bize galdyran mirasyna bolan çuňňur söýginiň netijesinde döredi» diýip, kitabyň ilkinji sahypalarynda belläp geçýär. Bu ýerde ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynda ýetilen üstünlikler we özgertmeler giňişleýin beýan edilýär. Dermanlyk ösümlikleri öwrenmegiň we ulanmagyň gysgaça taryhy bolsa, halk lukmançylygyň köp asyrlyk tejribesiniň bardygyny ýene bir gezek subut edýär. Indi ençeme ýyldan bäri, Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ö

14 Iýun 2023

Şygryýet bossany

Nowaýy halan …Nowaýy, bilmen ne agyr uşbu türki gamyndan,Husny Aý türkmen gyzyna bir mäkäm ulaşypdyr.                                                            Alyşir Nowaýy

14 Iýun 2023