Önümiň peýdasy reňkine baglymy?

Gök we bakja önümleri, ir-iýmiş, miweler ynsan saglygynyň, gözelliginiň, juwanlygynyň egsilmez çeşmesi bolup durýar. Sebäbi olarda adam bedeniniň öz funksiýasyny dogry ýerine ýetirmegini üpjün etmek üçin zerur gerek bolan witaminleriň, mineral duzlaryň, kletçatkalaryň we beýleki peýdaly maddalaryň köp mukdary saklanýar. Gök önümlerdir miweleriň düzümindäki antioksidantlar bedendäki tebigy hadysalaryň kadaly bolup geçmegini gazanmaga, garrylygy tesdirmäge ýardam edýär. A, С witaminleri, B witaminler toplumy, saharoza, fruktoza, pektinler, krahmal, organiki turşular, makro-mikroelementler immuniteti pugtalandyrýar, maddalaryň alyş-çalşyny işjeňleşdirýär, nerw ulgamynyň işini gowulandyrýar. Sarymsagyň, soganyň, sitrus miweleriniň düzüminde saklanýan fitonsidler kesel dörediji bakteriýalara garşy täsir edýär, sowuklamadan goraýar.

Gök otlar saglyga nähili täsir edýär?

Onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň barlaghana bölüminiň lukmany Bahar Hanmedowa habarçymyzyň haýyşy boýunça Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli gymmatly ylmy-ensiklopediki eserinden ugur alyp, adamyň iýmitinde ulanylýan gök otlaryň melhemlik häsiýeti barada gürrüň berýär. Käbir adamlar badyýany (petruşka), garaugy (seldereý), reýhany, narpyzy, şibidi (ukrop) we beýleki iýilýän gök otlary diňe naharlaryň tagamyny artdyrmak, olaryň üstüni bezemek üçin ulanylýan önümdir öýdýärler. Aslynda welin, bakjada bitýän bu ösümlik önümlerinde kadaly ýaşaýyş üçin zerur gerek bolan peýdaly maddalaryň ähli görnüşleri diýen ýaly saklanyp, olaryň her biri özüne mahsus melhemlik häsiýete eýe bolup durýar. Gök otlaryň düzümindäki hlorofiller beden öýjüklerini kislorod bilen üpjün edýär, turşulyk-aşgarlylyk deňeçerligini (balans) goldaýar, fermentler iýmitiň siňmegini ýeňilleşdirýär, zäherli galyndylary (şlaklar) endamdan daşary çykarýar, antioksidantlar howa, suw, iýmit, deri ýa-da zäherli himiki serişdeleri bilen galtaşmalar arkaly bedene aralaşyp bilýän howply çişleri dörediji (kanserogen) maddalary ýok edýär. Makro-mikroelementler, witaminler immuniteti pugtalandyrýar, bedeniň goraglylygyny ýokarlandyrýar. B

Kelle beýnisinde çiş barmyka?

Kelle beýnisiniň çişleri beýnide ýa-da kelleçanagyň içki gurluşlarynda döräp bilýän keselleriň tutuş toplumyny emele getirýär. Adam bedeninde döräp bilýän çişleriň takmynan 6%-i olaryň paýyna düşýär. Kelle beýnisiniň täze döremeleriniň ýüze çykmak ähtimallygy adamyň ýaşy geçdigisaýyn ýokarlanýar. Ylmy maglumatlara görä, olaryň haýsydyr bir görnüşine duçar bolan näsaglaryň aglabasy 40 ýaşdan geçen adamlardyr. Ýöne çiş görnüşli döremeleriň diňe çagalarda duş gelýän görnüşleri-de bardyr.

Ittirsek

Habarçymyz Narjan Ilmyradowa Halkara saglyk merkezleri müdiriýetiniň Göz kesellerini bejeriş halkara merkeziniň göz düýbüniň keselleri we trawmatologiýa bölüminiň müdiri Ýagşyguly Seýitgulyýew bilen ittirsek barada gürrüňdeş boldy. — Ylmy barlaglaryň netijeleri Ýer yklymynyň ýaşaýjylarynyň 80%-inde diýen ýaly ittirsegiň duş gelýändigini görkezýär...

Saglygyňa ünsli bolmaly

Lukmanyň ýanyna diňe saglygyň bilen bagly mesele ýüze çykanda barmaly däl. Eýsem, döräp biläýjek näsaglygyň öňüni almakda hem lukmanyň maslahatlary zerur bolup durýar. Gelin-gyzlaryň wagtly-wagtynda lukmanyň gözegçiliginde bolmagy, olaryň saglygynyň özeni bolup durýar. Ginekolog lukmanynyň ýanyna gözegçilige diňe ýarawsyz wagtyňda däl-de, hiç hili arzyň bolmasa hem her 6 aýdan gözegçilige barmaly. Ýöne lukmanyň ýanyna barmazdan öň birnäçe beriljek soraglara taýýar bolmalydyr. Olar:

Çagalarda ýüze çykýan sakawlama

Çaganyň sakawlamagynyň (logonewrozyň) birnäçe sebäpleri bolup biler. Gürleýiş funksiýasynyň, ýagny damagyň, diliň, ýumşak kentlewügiň, dodagyň myşsalarynyň işjeňliginiň peselmegi, kelle beýnide gyjyndyryjylygyň çendenaşa ýokary bolmagy netijesinde artikulýasiýanyň, sesiň ýa-da dem alşyň üýtgemegi ýüze çykýar. Bu ýagdaýlar bolsa çaganyň sözleri yzygiderli we dogry, dürs aýtmagyna päsgelçilik döredýär. Ýüze çykyşynyň sebäbine görä, sakawlama 2 görnüşe bölünýär:

Immunitet näme?

Bu bedeniň daşky gurşawdaky dürli kesel döredijilere (bakteriýalara, wiruslara, kömelejiklere ) garşy göreşmek ukybydyr. Immun ulgamy ýokarda beýan edilenlere garşy göreşmeklik bilen birlikde, çaga bedeniniň kesellemezligine, kesellän ýagdaýynda hem onuň ýeňil, çalt geçmegine ýardam edýär. Ene-atalarda, köplenç halatda, çagalarynyň saglygyny berkitmek bilen baglylykda, «immuniteti nähili ýokarlandyrmaly?» diýen sorag döreýär. Döwrebap derman senagaty immuniteti ýokarlandyrýan köp sanly dermanlary öndürýär. Alymlaryň pikiriçe, çaganyň immunitetini berkitmegiň ygtybarly ýoly işjeň hereketlilik we sagdyn iýmitlenmek bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr.

Uzak we sagdyn ýaşaýşa tarap ýol

Uzak ýaşamagyň, köp wagtlap juwanlyk keşbini, sagdynlygy saklamagyň, garrylygy tesdirmegiň syrlary asyrlarboýy gerontologiýa (garrama hadysasyny we ömri uzaltmagyň usullaryny öwrenýän ylym) ugrundan alymlaryň we lukmanlaryň ünsüni özüne çekip gelipdir. Gadymyýetde, orta asyrlarda ynsan ömrüne, garrylyga we onuň adamyň saglygyna täsirine garaýşy beýan edýän rowaýat bar. Bir akyldara şeýle sowal beripdirler: «Ol kimdir irden dört, gündiz iki, agşam üç aýakda ýöreýär?» Akyldar bu soraga: «Adam öz ömrüniň «säherinde» dört synasyna — iki eline we aýaklaryna daýanyp, emedekleýär. Soňra ol iki aýagynda ýöremegi öwrenýär. Ömrüniň «ýaşyp barýan» döwründe bolsa iki aýagyndan başga hasa daýanýar» diýip, jogap berýär. Gynansak-da, lukmançylyk ylmy ösen häzirki wagtda-da garrylykda biliň bükülmegine, hereket etmegiň, ýöremegiň, görmegiň, eşitmegiň kynlaşmagyna gutulgysyz hadysa hökmünde seredýän adamlar bar. Aslynda welin, lukmanlaryň kömegi bilen çaganyň sagdyn dogulmagy we ösmegi, sagdyn durmuş ýörelgesini özleşdirmegi hem-de mydamalyk endige girizmegi barada yzygiderli alada edilende, ýaşamak üçin oňyn şertler döredilende, dürli ugurlar boýunça lukmanlar bilen maslahatlaşylyp durlanda geljekde onuň kesellere, «garrylygyň dertlerine» duç

Iýmit önümleri gaplananda...

Iýmit zäherlenmesi – bu mikroorganizmleriň we bakteriýalaryň, wiruslaryň aýry-aýry görnüşleri bilen hapalanan iýmit önümleriniň ýa-da mikrob däl gelip çykyşly maddalary kabul etmegiň netijesinde döreýän ýiti keseldir. Tebigatda bu keseli döredijiler juda köpdür. Olar topragyň, dersiň düzüminde, suwda, gök önümlerde, miwelerde we beýleki iýmit önümleriniň birnäçe görnüşlerinde saklanýarlar.

Howa gyzýar...

Meteorologlar (atmosfera hadysalaryny öwrenip, olar barada deslapdan maglumat berýän hünärmenler) geljekki onýyllyklarda Merkezi Aziýada howanyň ortaça temperaturasynyň ýokarlanmagyna garaşylýandygyny habar berýärler. Daşky gurşaw boýunça Ýewropa agentliginiň maglumatlaryna görä, 2050-nji ýyla çenli Ýewropada howanyň ortaça temperaturasynyň hem ýokarlanmagyna garaşylýar. Howa şertleriniň üýtgemeginiň ýylylyk tolkunynyň işjeňleşmegine we howanyň aşa gyzýan günleriniň köpelmegine getirip, ynsan saglygyna zyýanly täsir edip biljekdigi çak edilýär. Mälim bolşuna görä, adam bedeniniň ýagdaýy, ynsan saglygy tebigy şertler bilen gös-göni baglanyşyklydyr. Adamyň ýaşaýyş ukybyny goldamak üçin bedeniň gyzgynlygynyň belli bir temperaturada, ähli beden ulgamlarynyň, şol sanda ýürek-damar, endokrin hem-de bölüp çykaryşy, suw-duz we belok alyş-çalşyny üpjün edýän ulgamlaryň işiniň kadaly ýagdaýda saklanmagy zerurdyr. Bedeni belli bir temperaturada saklamak üçin onuň termodurnukly ýagdaýda, ýagny gyzgynlyk deňagramlylygynda bolmagyny gazanmaly.

Ýiti Gün şöhlesinden goranalyň!

Türkmenistan Diýarymyz Gün şöhlesine baý ýurtlaryň biri. Gün şöhlesi çaga bedeniniň taplanmagyna, immun ulgamyň işjeňligine hemmetaraplaýyn gowy (pozitiw) täsir edýär. Ene-atalaryň Gün şöhlesiniň täsiriniň peýdalydygy barada düşünjeleriniň bolmagy bilen bir hatarda, olaryň gyzgyn howanyň saglyga ýetirip biljek zelelleri, zerur halatynda ilkinji kömek bermek hakda habarly bolmaklary örän möhümdir. Gün urma — agyr ýagdaý bolmak bilen, ilki bilen, çaganyň kelle beýnisiniň işjeňligine zeper ýetirýär, bedeniň kislorod bilen üpjünçiligini peseldýär (gipoksiýa). Gün uran ýagdaýynda ýüze çykýan alamatlary çaganyň Günüň aşagynda gezelenç edip ýören wagty ýa-da ondan birnäçe wagt geçenden soň hem döräp biler.

Hereket – saglyk, görmegeýlik

«Bedenterbiýe maşklarynyň ýardamy hem-de özüne erk etmegi başarmak bilen, adamlaryň köp bölegine lukmançylyk kömegine bagly bolmazdan sagdyn ýaşamak mümkindir» diýip, lukmanlar belleýärler. Hereket – bu ýaşaýyşdyr. Fiziki işjeňlik adam bedeniniň kadaly hereket etmegi üçin möhümdir. Hereketliligiň ýetmezçiligi witaminleriň, mineral serişdeleriň, kislorodyň we beýlekileriň ýetmezçiligi ýaly, adam bedeni üçin zyýanlydyr.

Tennisiň saglyga peýdasy

Tennis sportuň iň meşhur görnüşleriniň biri hökmünde bilinýär. Dünýäde tennis bilen meşgullanýanlaryň arasynda ulular-da, kiçiler-de, professionallar-da, höwesjeňler-de bar. Sagdyn durmuş ýörelgesine eýerýän adamlaryň köpüsi, aýratyn-da, sportuň tennis görnüşi bilen meşgullanmagy halaýarlar. Sebäbi sportuň bu görnüşi diňe bir fiziki saglyga oňyn täsir etmek bilen çäklenmän, eýsem, adamyň psihologiýasyna hem oňaýly täsir edip, birnäçe ýakymly emosional ýagdaýlary peşgeş berýär. Tennis ýürek-damar ulgamynyň işjeňligine oňyn täsir edýär.

Tomusda näme içmeli?

Lukmanlar her gün 2-2,5 litre golaý suw içmegi maslahat berýärler. Tomusda howanyň temperaturasynyň ýokarlanýandygy, deriň köp bölünip çykýandygy sebäpli bedeniň suwuklyga talaby artýar. Der arkaly diňe bir suwuklyk däl, eýsem, mineral duzlaryň köp mukdary endamdan daşary çykarylýar. Munuň özi ýitirilen suwuklygyň we peýdaly maddalaryň öwezini dolmaga mümkinçilik berýän içgileri içmegiň düzgünlerini gyşarnyksyz berjaý etmegi talap edýär. • Arassa agyz suwuny (deslapdan gaýnadyp we sowadyp), çaý, düýe çalyny, aýran, şekersiz kompot, öýde ter miwelerden, gök önümlerden sykylyp alnan, biraz suw goşulan şireleri, işdäňi açýan, iýmitiň siňmegine, aşgazan şiresiniň bölünip çykmagyna itergi berýän gatyk, kwas içmeli.

Dostlukly gatnaşyklaryň berk binýady

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putiniň Permany esasynda «Dostluk» ordeni bilen sylaglanyldy. Bu hoş habar halkymyzy begendirdi, ildeşlerimiziň ýüreklerinde buýsanç duýgusyny döretdi. Döwlet Baştutanymyza dostlukly ýurduň ýokary derejeli sylagynyň gowşurylmagy hormatly Prezidentimiziň iki ýurduň arasyndaky syýasy-ykdysady, medeni-durmuş, ylym-bilim ulgamlaryndaky we halkara gatnaşyklar babatyndaky hyzmatdaşlygy ösdürmäge, pugtalandyrmaga goşan goşandyna uly baha berilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr, türkmen-rus dostlukly, hoşniýetli gatnaşyklarynyň mizemezliginiň ykrarnamasydyr.

Pähim-paýhasyň beýany

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Gahryman Arkadagymyzyň «Ömrümiň manysy» atly edebi-filosofik eseri halkymyzyň asyrlaryň dowamynda nesilden-nesle geçip gelýän milli ruhy-ahlak gymmatlyklarynyň özboluşly şöhlelenmesi boldy. Gahryman Arkadagymyzyň peşgeş beren «Ömrümiň manysy» atly eseri giň okyjylar köpçüligine niýetlenip, bu kitap türkmen halkynyň geçmişi, ahlak gymmatlyklary, pederlerimizden miras galan parahatçylyksöýüjilik, döredijilik ýörelgeleri barada gyzykly maglumatlar bilen tanyşmaga mümkinçilik döredýär.

Il saglygy — ýurt baýlygy

Milli saglygy goraýyş ulgamyny yzygiderli ösdürmek, döwrebaplaşdyrmak ugrunda uly tutumly işler durmuşa geçirilýär. 2022-nji ýylyň 15-nji aprelinde Türkmenistanyň Prezidentiniň gatnaşmagynda Türkmenbaşy şäherinde 400 orunlyk köpugurly hassahananyň açylyp ulanylmaga berilmegi hem ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynda ýatdan çykmajak buýsançly wakalaryň birine öwrüldi. Arkadagly Serdarymyzyň täze hassahananyň ähli bölümlerine baryp, bu ýerde döredilen ýokary derejeli şertler, giň mümkinçilikler bilen içgin tanyşmagy döwletimizde halkyň saglygyny goramak baradaky aladanyň öň hatarda durýandygynyň aýdyň beýanydyr.

Sagdyn jemgyýet – sagdyn döwlet

Berkararlygyň we baky bagtyýarlygyň baýramy

Bedew bady bilen öňe barýan eziz Diýarymyzyň her bir güni şanly wakalara, toý-baýramlara beslenýär. Munuň özi Türkmenistan döwletimiziň agzybirliginiň, asudalygynyň we parahat durmuşynyň aýdyň nyşanydyr. Mälim bolşy ýaly, her ýylyň 18-nji maýynda Garaşsyz, baky Bitarap ata Watanymyz goşa baýramy — Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň we Türkmenistanyň Döwlet baýdagynyň gününi dabaraly ýagdaýda belläp geçýär. Döwlet baýdagymyzyň hem-de Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň güni milletiň galkynmagynyň, türkmen halkynyň Ýer ýüzünde mertebesiniň, at-abraýynyň beýgelmeginiň baýramy hökmünde ýurdumyzyň çar künjeginde uludan toýlanýar.

Hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk­da tä­ze müm­kin­çi­lik­ler

Özara bähbitli hyzmatdaşlyk dowam etdiriler Ýurdumyzyň paýtagtynda Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň parlamentara forumy bolup geçdi. Bu forum Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen geçirildi. Dünýäde parahatçylyk merkezi hökmünde ykrar edilen Aşgabat şäherinde geçirilen halkara ähmiýetli bu syýasy çärä Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň milli parlamentleriniň ýolbaşçylary we wekilleri, GDA gatnaşyjy döwletleriň Parlamentara Assambleýasynyň baş sekretary we beýleki resmi wekiller gatnaşdylar.