"Saglyk" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-65, 38-61-67
Email: saglyk-zurnaly@online.tm

Žurnaly PDF görnüşinde ýükläp almak

Makalalar

Basyk

Basyk (angina) ýa-da ýiti tonzillit kentlewükdäki badam görnüşli mäzlerde ýokanç-allergiýa täsirleriniň netijesi bilen ýüze çykýan hem-de ýokary dem alyş ýollarynda iň köp duş gelýän keselleriň biridir. Näme üçin badam şekilli mäzler ulalýar?

14 Oktýabr 2022

Saglyk

Ýokanç kesellerden goranalyň!

«Gerpes» — bu wirusyň täsirinde döreýän ýokanç keseldir. Gerpes wirusy DNK saklaýan wiruslaryň uly topary bolup, adamlarda we beýleki jandarlarda (guşlarda, balyklarda...) dürli görnüşli gerpes ýokançlarynyň ýüze çykmagyna getirýär. Gerpes wirusy, köplenç, kiçi ýaşly çagalara ýokuşýar. Kesel dörediji bedene düşenden soň birnäçe wagt alamatsyz, gizlin saklanýar we bedeniň immunitetiniň peselmegi netijesinde keseliň alamatlary ýüze çykyp başlaýar. Adam bütin ömrüne bu wirusy göteriji bolup galýar.

14 Oktýabr 2022

Saglyk

Sürüjiler üçin maslahat

Ulaga ussatlyk bilen erk edýän, köçe-ýol hereketiniň düzgünlerini gowy özleşdiren, özüni mydama rahat duýýan, howsalaçyllyk, gyzmalyk ýaly gylyklar ýat bolan, islendik ýagdaýdan baş alyp çykmagy başarýan, ýokary jogapkärçilikli sürüjiler ýolda betbagtçylykly hadysalaryň ýüze çykmagyna ýol bermeýärler. Ýöne, köçe-ýol hereketiniň howpsuzlygy mydama sürüjiniň ussatlygyna, sowatlylygyna, hüý-häsiýetine, emosional ýagdaýyna bagly bolup durmaýar. Bu babatda sürüjiniň saglygy, onuň ýaşaýyş-durmuş ýörelgesi hem uly ähmiýete eýe bolup durýar. Sürüji, onda-da uzak aralyga gatnaýan sürüji ilkinji nobatda özüniň saglygynyň nähili ýagdaýdadygyny bilmelidir we ony berkitmek barada yzygiderli alada etmelidir. Haýsy kesellerden ätiýaçly bolmaly?

14 Oktýabr 2022

Saglyk

Bogunlary nädip sagdyn saklamaly?

Deformirleýji artroz, deformirleýji artrit, deformirleýji artropatiýa, osteoartroz, osteoartrit — bularyň hemmesi bir kesele, ýagny bognuň içinde degeneratiw üýtgemeleriň bolup geçmegi, bogunlary emele getirýän süňkleriň, kekirdewügiň düzümindäki dokumalaryň bozulmagy netijesinde reaktiw gaýnaglamanyň ýüze çykmagy bilen häsiýetlendirilýän kesele degişlidir. Häzirki wagtda bu kesel lukmançylykda köplenç «osteoartroz» diýlip atlandyrylýar. Osteoartroz bogunlaryň iň köp ýaýran keselleriniň biri bolup, köplenç 45 ýaşdan uly adamlarda duş gelýär. 55-64 ýaşly aýallaryň 87%-inde, şu ýaşdaky erkek adamlaryň 83%-inde bu kesel anyklanylýar.

14 Oktýabr 2022

Saglyk

Dyz bogunlary üçin peýdaly maşklar

Bu maşklar toplumy esasan, dyzy agyrýanlar, dyz bognunda artroz keseli anyklanan näsaglar, artrozyň öňüni almakda ýaşy gartaşan adamlar üçin peýdalydyr. Maşklar dyz bognunyň myşsalaryny berkitmekde, aýaklaryň myşsalarynyň işjeňligini kadaly ýagdaýda saklamakda ähmiýetlidir. Maşklar dogry we kadaly, haýallyk bilen ýerine ýetirilende gowy netije berýär. 1-nji maşk Beýik oturgyçda aýagyňy ýere degirmän, biraz öňe süýşüp dik ýagdaýda oturmaly. Soňra aýaklaryňy ýuwaşlyk bilen (hamala suwda hereketlendirýän ýaly) yrgyldy hereketleri ýerine ýetirmeli. Maşky haýallyk bilen 3-4 minutlap gaýtalamaly.

14 Oktýabr 2022

Saglyk

Ynsan saglygyny berkitmekde sportuň peýdaly täsiri

Hormatly Prezidentimiziň aladalary netijesinde berkarar döwletimizde köpçülikleýin bedenterbiýäniň we sportuň ösdürilmegine hemmetaraplaýyn goldaw berilmegi ileri tutulýan ugurlaryň birine öwrüldi. Saglyk — munuň özi adama sagdyn durmuşyň hözirini görüp ýaşamaga mümkinçilik berýän ýagdaýdyr, ýagny adamyň ruhy, fiziki we durmuş taýdan abadan ömür sürmekligini aňladýar. Saglyk her bir adam üçin bahasyna ýetip bolmaýan baýlykdyr hem-de ynsan bagtynyň esasy şerti bolup durýar. Jemgyýetiň ösüşi bilen halkyň saglygy özara jebis baglanyşyklydyr. Dünýä meşhur beýik alym Abu Aly Ibn Sinanyň «Lukmançylyk ylmynyň kanunlary» atly kitabynda saglygy goramagyň kadalary, hereket işjeňligi, kadaly iýmitlenmek boýunça maslahatlar giňden beýan edilip, fiziki maşklaryň orny hem-de peýdasy hakynda aýdylyp geçilýär. Sportda fiziki we ruhy ýüklenmeler türgenleriň bedeninde energiýanyň köp mukdarda harçlanmagy, gipoksiýa (bedende kislorod ýetmezçiligi), nerw-psihiki taýdan dartgynlylygy bilen häsiýetlendirilýär. Ynsan saglygyny goramakda we berkitmekde bedenterbiýä, sporta möhüm orun degişlidir. Beden maşklary adamyň aňyna, pikirlenmesine, ünsüne we ýatkeşligine oňyn täsir edýär, adamda tutanýerliligi, erki, zähmetsöýerligi, birek-birege bolan oňyn gatnaşyklary, durm

14 Oktýabr 2022

Sport

D Witamini ýetmezçilik edende...

D witamini alym Elmer Werner Makkollum tarapyndan açylýar. Şol döwürde oňa diňe witamin serişdesi hökmünde seredilipdir. Häzirki wagtda bu witamin gormonpisint maddalaryň hataryna degişli edilendir. D witamini ilatyň arasynda «Gün witamini» diýlip atlandyrylýar. Bu tötänden däldir. Ol adam bedeninde Günüň ultramelewşe şöhlesiniň täsiri bilen özbaşdak emele gelýän ýeke-täk witamin bolup durýar. Onuň esasy wezipesi iýmit arkaly kabul edilýän kalsiý bilen fosforyň doly özleşmegini, süňk dokumasynda kalsiý-fosfor alyş-çalşynyň kadaly bolup geçmegini üpjün etmekden ybaratdyr. Bu biologiki işjeň maddanyň 2 görnüşi tapawutlandyrylýar:

14 Oktýabr 2022

Saglyk

Dümew

Güýz-gyş aýlarynda asgyrma, burnuň dykylmagy, üsgülewük, bokurdagyň agyrmagy, bedeniň temperaturasynyň ýokarlanmagy ýaly alamatlar ýüze çykýan syrkawlar köp duş gelýär. Bu alamatlar howa-damja ýa-da galtaşma ýoly bilen ýokuşýan wirusyň döredýän keselini — dümewi ýa-da beýleki bir ýiti wirusly ýokanjy güman etmäge esas berýär. Gripiň wirusy ýokarky dem alyş ýollaryna aralaşandan soň nemli bardanyň daşky gatlagynda köpelip başlaýar. Munuň netijesinde öýjükler zeperlenýär, nemli barda gyjynýar, bokurdak gijeýär, awuşaýar, agyrýar. Kesel adatça birnäçe günläp gizlin geçip, näsagyň ysgyndan gaçmagy, gyzdyrmagy, üşütmegi bilen duýdansyz başlanýar. Soňabaka kelläniň, bogunlaryň, myşsalaryň agyrmagy, ýürek bulanma, gusma ýaly alamatlar ýüze çykýar. Wirus immun ulgamyny gowşadyp, ikilenji bakteriýaly ýokançlaryň döremegine itergi berip bilýär.

14 Oktýabr 2022

Saglyk

Türkmenistanyň halkara abraýy barha artýar

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji sessiýasynyň wise-başlyklygyna saýlanyldy. BMG-niň ştab-kwartirasyndan gelip gowşan bu hoş habar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň saýlap alan ugruna uly ynamyň aýdyň beýany bolup, ildeşlerimiziň ýüreklerini joşdurdy. Mälim bolşuna görä, Türkmenistana BMG-niň Baş Assambleýasynyň sessiýalaryna wise-başlyklyk etmek ýaly jogapkärçilikli wezipe indi ýedinji gezek ynanylýar. Munuň özi ýurdumyzyň 58-nji, 62-nji, 64-nji, 68-nji, 71-nji, 75-nji sessiýalarynyň Başlygynyň orunbasary wezipesinde halkara ähmiýetli, dünýä halklarynyň bähbidine gönükdirilen ählumumy meseleleriň netijeli çözgütlerini gözläp tapmak, işläp taýýarlamak boýunça işlere işjeň gatnaşmagynyň netijesi bolup durýar. Munuň ýene-de bir mysaly hökmünde BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy sessiýasynyň 61-nji plenar mejlisinde ýurdumyzyň başlangyjy esasynda «Durnukly ösüşi gazanmak üçin köpçülikleýin welosiped sürmegi jemgyýetçilik ulag ulgamlaryna girizmek» atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilendigini, şol mejlisiň çäklerinde Türkmenistanyň 2022 — 2028-nji ýyllar döwri üçin Birleşen Milletler Guramasynyň Halkara söwda hukugy boýunça komissiýasynyň agzalygyna saýlanylandygyny belläp geçmek h

30 Iýul 2022

Syýasat

Hazarýaka hyzmatdaşlygy – parahatçylygyň, dostlugyň beýany

Garaşsyz, hemişelik Bitarap ata Watanymyz Türkmenistan dünýä ýurtlarynyň ählisi bilen bir hatarda, goňşy döwletleriň arasynda däp bolan dostlukly gatnaşyklaryň ösdürilmegine daşary syýasatyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde garaýar. Ýurdumyzda dünýä we sebit döwletleri, şol sanda Hazarýaka döwletleri bilen hyzmatdaşlyk gatnaşyklary yzygiderli berkidilýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Hazar deňzi sebiti boýunça goňşy döwletler bilen özara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, milli we umumy bähbitler esasynda gatnaşyklary ýola goýmaga möhüm ähmiýet berilýär. Ýurdumyz parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasy strategiýany döredijilikli durmuşa geçirmek bilen, eziz Diýarymyza bu ugurda sebit ähmiýetli wajyp meseleleriň çözgütlerini işläp taýýarlamakda aýratyn orun degişlidir. Şonuň netijesinde hem, şu ýylyň 29-njy iýunynda paýtagtymyz Aşgabatda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde Hazarýaka döwletleriniň Baştutanlarynyň VI sammiti geçirildi.

30 Iýul 2022

Hyzmatdaşlyk

Hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary ösdürilýär

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Garaşsyz, hemişelik, baky Bitarap Türkmenistan döwletimiziň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hem goňşy döwletler bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakdan hem-de öňden ýola goýlan dostlukly gatnaşyklary has-da ösdürmekden ybaratdyr. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Türkmenistan Özbegistan bilen syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ugurlar boýunça strategik hyzmatdaşlygyň çägini barha giňeldýär. Şonuň netijesinde hem, şu ýylyň 14-nji iýulynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistan Respublikasyna döwlet saparyny amala aşyrdy.

30 Iýul 2022

Syýasat

Saglyk – abatlyk

Akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragy: «Dürdür bu janyň lezzeti, saglyk anyň soltanydyr» diýýär. Halkymyzyň edep-terbiýe ulgamyndaky päkize ýaşamak babatyndaky edim-gylymlary hem saglyk hakyndaky aladalardan gözbaş alýar. Gürrüň bermeklerine görä, bir adam hemişe gününden närazy bolup ýörmüşin. Şol zerarly hem ol gününiň süýjüsini bilmändir. Bir gün hem ol çöle çykypdyr-da: «Heý, mundan hem ýaşaýyş bolarmy?! Indi näme etsemkäm?!» diýip otyrka, oňa ýagşyzada duşupdyr. Ol: «Be-e, çölde gudrat bar diýleni boldy» diýip begenipdir. Ýagşyzada oňa:

30 Iýul 2022

Jemgyýet

Türkmenistan – BSGG: Saglygyň hatyrasyna – 30 ýyl bile

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda saglygy goraýyş ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ylmy taýdan ösdürmek boýunça uly tutumly işler alnyp barylýar. 5-nji iýulda paýtagtymyzyň «Ýyldyz» myhmanhanasynda ýurdumyzyň Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň (BSGG) arasyndaky hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň 30 ýyllygy mynasybetli «Saglygyň hatyrasyna — 30 ýyl bile» atly geçirilen halkara maslahat hem uly ähmiýete eýe boldy. Eziz Diýarymyzda ynsan saglygyny goramak, adamlaryň sagdyn ýaşamagyny üpjün etmek, keselleriň öňüni almak, iň täze kämil anyklaýyş-bejeriş usullaryny ulanmak arkaly ýokary hilli lukmançylyk hyzmatyny ýola goýmak ýaly maksatlar saglygy goraýyş ulgamynda döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň özenini düzýär.

30 Iýul 2022

Hyzmatdaşlyk

«Bitewi saglyk» ugrunda hyzmatdaşlyk

Şu ýylyň 4-nji iýulynda paýtagtymyz Aşgabatda Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň Ýewropa sebit edarasy bilen bilelikde guramagynda Merkezi Aziýada «Bitewi saglyk» konsepsiýasyny ilerletmek boýunça utgaşykly görnüşde ýokary derejeli sebit maslahaty geçirildi. Abraýly halkara we sebit guramalarynyň wekilleriniň, halkara bilermenleriň hem-de Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Özbegistanyň hünärmenleriniň gatnaşmagynda geçen bu ýöriteleşdirilen forumyň dowamynda döwrüň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan sebitde we dünýäde raýatlaryň saglygyny goramak, daşky gurşawa aýawly çemeleşmek babatynda uly işleri durmuşa geçirýän ýurt hökmünde giňden tanalýar. Şeýle-de bagtyýarlygyň ajaýyp şäheri bolan paýtagtymyz Aşgabatda dünýäde parahatçylygy, ynsanperwerligi berkitmek, ykdysadyýet, medeniýet, saglyk ugurly gatnaşyklary ösdürmek maksady bilen dürli derejeli halkara ähmiýetli maslahatlardyr duşuşyklar yzygiderli geçirilýär. Munuň özi hemişelik Bitarap döwletimiziň halkara abraýynyň ýokary derejä eýediginiň aýdyň beýanydyr.

30 Iýul 2022

Hyzmatdaşlyk

Sagdyn raýat — bagtyýar jemgyýet

Lebap welaýat köpugurly hassahanasy barada söhbet Il saglygy bagtyýar durmuşyň berk binýadydyr. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzda döwletiň iň gymmatly baýlygy bolan ynsan saglygyny goramak, jemgyýetimize sagdyn durmuş ýörelgelerini ornaşdyrmak, saglygy goraýyş ulgamyny düýpli döwrebaplaşdyrmak esasy wezipeleriň hataryndadyr.

30 Iýul 2022

Syýasat

Halkara merkez halkyň hyzmatynda

Halkara saglyk merkezleri müdiriýetiniň Kelle we boýun kesellerini bejeriş halkara merkezi ähli ugurlar boýunça lukmançylygyň iň öňdebaryjy gazananlaryna laýyk gelmek bilen saglygy goraýyş babatynda uly üstünliklere eýedir. Bu merkez 2009-njy ýylda Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermegi bilen açyldy. Häzirki zaman tehnologiýalary we enjamlary bilen doly üpjün edilen bu halkara merkezde ýokary hünär derejeli lukmanlar tarapyndan gulak, burun, bokurdak, äň-ýüz, göz, neýrohirurgiýa, newrologiýa keselleri bilen ýüz tutýan ildeşlerimiziň we daşary ýurtly raýatlaryň saglyk ýagdaýlaryny kesgitlemek, bejermek işleri döwrebap derejede ýola goýlandyr.

30 Iýul 2022

Saglyk

Saglygy goraýyş ulgamynyň berk binýady

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen saglygy goraýyş ulgamy täze ösüşlere eýe bolýar. Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda 1995-nji ýylyň 21-nji iýulynda «Saglyk» Döwlet maksatnamasy kabul edildi. Şu geçen döwrüň dowamynda ýurdumyzda ilatyň saglygyny goramak babatynda dünýä nusgalyk döwrebap özgertmeleriň uly toplumlary durmuşa geçirildi. Paýtagtymyz Aşgabatda we ýurdumyzyň ähli welaýat merkezlerinde, obadyr şäherlerinde iň häzirki zaman saglyk merkezleri, şypahanalar, sagaldyş-dynç alyş öýleri gurlup ulanylmaga berildi. Milli saglyk ulgamynda zähmet çekýän lukmanlaryň hünär taýýarlyk derejeleriniň ýokarlanmagy üçin möhüm şertler döredildi.

30 Iýul 2022

Syýasat

Ýandak alhagi

Peýdalanylyşy. Ýandagyň juda ýokary hilli bejerijilik häsiýete eýe bolanlygy sebäpli, ony gadymyýetden bäri dermanlyk maksatlary üçin peýdalanylýar. Onuň dermanlyk häsiýetleri barasynda Abu Aly ibn Sinanyň «Lukmançylyk ylmynyň kanunlary», Abu Reýhan Birunynyň «Lukmançylykda farmakognoziýa», Seýit Ysmaýyl Gürgenliniň (Jürjanynyň) «Horezm şanyň genji-hazynasy» we Muhammet Hüseýniň «Melhemler hazynasy» atly nusgawy eserlerinde beýan edilýär. Ylmy lukmançylygynda ösümligiň otundan taýýarlanylýan peti bakteriostatiki, ýumşadyjy we gemostatiki häsiýete eýe. Köküniň ekstrakty ganly içgeçmede we babasylda ulanylýar. Onuň suwuk ekstrakty, 10%-li peti öt çykaryjy hem diuretiki serişde hökmünde peýdalanylýar. Ýandagyň derman serişdelerini ylmy lukmançylygynda gan damarlaryny berkitmekde, ganyň lagtalanmasyny ýokarlandyrmakda peýdalanmak maslahat berilýär.

30 Iýul 2022

Saglyk

Sorag-jogap

Netijäni barlaglar görkezer «Büdräp, aýagym gaňryldy. Injigimde, dabanymda agyry döräp, ertesi yza güýçlendi. Barlag daban-injik bognunyň siňriniň zeperlenendigini görkezdi. Lukmanyň bejergisinden soň agyry aýryldy. Şeýle-de bolsa, bu ýagdaý geljekde saglygyma ýaramaz täsir edermikä öýdüp howatyrlanýaryn. Dyz bogunlarynyň meniskleriniň zeperlenendigi sebäpli dostumda operasiýa geçirildi. Geljekde mende-de şeýle operasiýany geçirmäge zerurlyk ýüze çykmazmy? Bu näsazlyklar barada gürrüň bermegiňizi haýyş edýärin».

30 Iýul 2022

Saglyk

Saglyk barada aýdylanlar

Durmuş hereketi talap edýär.Aristotel. Beýik adamlaryň ählisi elmydama iýmitlenmekde çägi bilýärler.O. Balzak.

30 Iýul 2022

Edebiýat