Özara hyzmatdaşlykda täze ädim

Gözbaşyny asyrlaryň jümmüşinden alyp gaýdýan Hazarýaka ýurtlarynyň arasyndaky hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary häzirki wagtda ýokary derejede dowam etdirilip, hil taýdan anyk häsiýete eýe bolýar. Bu hakykaty “Halkyň Arkadagly zamanasy” ýylynyň 29-njy iýunynda paýtagt şäherimizde bäş doganlyk döwletleriň hormatly Prezidentleriniň gatnaşmagynda ýokary derejede geçirilen altynjy Hazar sammiti ýene-de bir gezek subut etdi. Hoşniýetlilik, özara ynanyşmak ýagdaýynda geçen Hazarýaka döwletleriniň altynjy sammiti Hazar meselesiniň dürli ugurlaryny, syýasy, ykdysady, söwda, ekologik, ynsanperwer gatnaşyklary öz içine aldy. Mälim bolşy ýaly,  Hazar deňzi dost-doganlyk gatnaşyklarynyň merkezidir, goňşy halklar üçin bereket çeşmesidir. Bu babatda hormatly Prezidentimiz altynjy Hazar sammitinde eden taryhy çykyşynda: “Men Gündogar—Günbatar hem-de Demirgazyk—Günorta ugurlary boýunça Ýewraziýada üstaşyr ulag akymlarynyň baglanyşdyryjy merkezi hökmünde Hazar deňzini “Mümkinçilikleriň deňzi” diýip atlandyrmagy hakykatdan daşda däl diýip hasaplaýaryn” diýip belledi.

Gözel halypaly ýyllar!

Türkmenistanyň Gahrymany Gözel Şagulyýewa bagyşlanýar (poema-oda)

Ählumumy abadançylyk ugrunda hyzmatdaşlyk

Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasy 25 ýyldan gowrak wagt bäri Türkmenistan bilen hyzmatdaşlyk edýär. Şunda sebitde parahatçylygy we howpsuzlygy berkitmek, ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly, sanly ulgam arkaly ösdürmek, adam hukuklarynyň milli ulgamyny kämilleşdirmek, saglygy goraýşy, durmuş goraglylygyny ösdürmek, daşky gurşawy, howanyň üýtgemegi, energiýa tygşytlylygy meselelerinde hem-de beýleki köp ugurlar boýunça durnukly ösüşi üpjün etmekde ýurduň esasy hyzmatdaşlarynyň biri bolup durýar. Geçen ýyl BMG-niň Ösüş maksatnamasy 2021 — 2025-nji ýyllarda Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy täze Maksatnama esasynda başlady. Bu Maksatnamanyň düýp özenini kanunyň hökmürowanlygy, adam hukuklary we gender deňligi, howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak, tebigy serişdeleri durnukly dolandyrmak, ilatyň mätäçlik çekýän toparyna aýratyn üns bermek arkaly saglygy goraýşy we durmuş goraglylygyny güýçlendirmek ýaly ugurlar düzýär we ol köp ugurlaryň ösmeginde özara hereketleriň giňelmeginiň esasy bolup hyzmat edýär.

Käbäni alnyma togap kylyp

Durmuşda ynsan üçin juda süýji hem ýakymly pursatlar bolýar. Säher bilen iki eliňi gursagyňa goýup: «Alnym Käbä, ýüzüm kybla...» diýip, gaýtalanýan sözlerden soň, ynsan gysgajyk pursatlyk şol mukaddes saýylýan Käbä ýeten ýaly ýakymly duýgulara gaplanýar. Munuň özi biziň her birimiziň hyýalymyzda, duýgularymyzda, arzuwlarymyzda mukaddes saýylýan Käbä zyýarat etmäge, Muhammet pygamberiň nazary düşen topragyny alnymyza togap etmäge ymtylyşyň beýanydyr. Beýik söz ussady Magtymguly Pyragy: «Barsam, Käbäni görsem» diýip, dürdäne jümleleriň üsti bilen ynsan dünýäsiniň Haka ýakynlygyny äleme aýan edýär. Bagtyýar günlerimizde Arkadagly Serdarymyz bilen bir uçarda yslam dünýäsiniň mukaddes topragyna sary ýola düşenimizde şeýle pikirler hyýalymyzda hem kalbymyzdady. Arkadagly Serdarymyzyň şu ýylyň 1-2-nji iýunynda Saud Arabystany Patyşalygynda saparda bolup, onuň çäklerinde-de Käbä zyýarat edip, umra hajy parzyny berjaý etmegi tolgundyryjy wakalara baýlygy bilen özüne çekdi. Aklyga, päklige ýugrulan dünýämiz bilen mukaddes Käbä ýetmegimiz, Allatagalanyň öýüne gadam basmagymyz ynsan ömrüniň bagtly pursatlarydy.

Arkadag gurduran beýik binalar

Gurmak, döretmek bakylykda galmak bolsa gerek. Bakylyk, müdimilik bolsa adamzadyň iň esasy ymtylyşy, umyt-arzuwy. Bu dünýäde ýitmejek yz goýmak üçin beýik şahsyýetler gadym döwürlerden bäri üýtgeşik beýik binalary, berk binýatly şäherleri gurduryp, öz atlaryny ebedileşdiripdirler, şan-şöhrata besläpdirler. Ýer ýüzünde müňlerçe ýyl bäri adam aňy ýeterden çylşyrymly gurluşy bilen haýran galdyryp gelýän binalar, şäherler, desgalar az däl. Akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň:

Şa gadamynyň sahawat nury

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzyň demirgazyk sebitine bolan toý saparynyň dowamynda Daşoguz şäherinde dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň ýokary tehnologiýaly enjamlary, şeýle-de lukmançylyk tehnikalary bilen doly üpjün edilen köpugurly hem onkologiýa hassahanalarynyň açylyş dabaralaryna gatnaşdy. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň ýaz ýakymly ýagty günlerini nurlandyran bu şatlykly waka Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe sebitleriň durmuş-ykdysady taýdan toplumlaýyn ösdürilýändiginiň, milli saglygy goraýyş ulgamynyň belent sepgitlere ýetýändiginiň, ýurdumyzda ynsan saglygyny goramak barada ägirt uly işleriň amal edilýändiginiň nusgalyk mysaly boldy. Arkadagly Serdarymyzyň mübärek Şa gadamynyň sahawat nury agzybir il-günüň toý şatlygyny goşalandyrdy, mähirden şuglaly, alkyşlardan doly göwünleri ganatlandyrdy. Batly hem bagtly gadamlar bilen öňe barýan täze eýýamymyzda gülläp ösýän, gül öwüsýän Daşoguz şäheriniň günbatar bölegine gurşaw berýän Görogly şaýolunyň ugrunda owadan binalaryň, täze ýaşaýyş jaýlaryň gözel sazlaşygy kemala gelýär. Saglygy goraýyş ulgamynyň yzygiderli kämilleşdirilýän düzümleriniň üstüni ýetiren täze, döwrebap hassahanalaryň binalar toplumy al-asmany gabatlaýan belen

Sen-sen yşkyň ataşy...

Mertebesi belent Gahryman Arkadagymyz «Ynsan kalbynyň öçmejek nury» atly kitabynda beýik akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň ussatlyk bilen ýasan ajaýyp şaý-seplerinde-de, çuň pelsepä ýugrulan şygyrlarynda-da türkmen gelin-gyzlarynyň içki dünýäsini örän nepislik bilen beýan edendigi barada örän jaýdar belleýär. Hakykatdan-da, öz ýaşan zamanasynda türkmen gelin-gyzlary üçin täsin kümüş şaý-sepleri ýasan Magtymguly atamyz özüniň şahyrana döredijiliginde-de zenan waspyny örän çeper suratlandyrypdyr. Beýik akyldar şahyrymyz «Armanym galdy», «Zybana Meňli», «Gözelim», «Gülgüzar oýnaşar», «Bagtym garadyr» we başga-da birnäçe şygyrlarynda zenan waspyny özboluşly bir şahyrana dilde örän ussatlyk bilen taryplanynda, milli çeperçilik serişdesi hökmünde «yşk söwdasy», «yşk bazary», «dükan», «bazar», «haryt» ýaly «bazar» pelsepesi bilen baglanyşykly sözleri ulanypdyr. Bu şahyrana sözler bolsa, orta asyrlar türkmen edebiýatyndan edebi däp we täzeçillik hökmünde miras galan milli çeperçilik serişdesidir. Edebiýatçymyz Romanguly Mustakowyň «Magtymguly we Gündogar edebiýaty» atly kitabynda Magtymgulynyň Nesiminiň eserlerini okap, kalbynda onuň çeper pikirlenmesine bolan söýgüsiniň möwç urandygyny bellemeginiň özi hem, beýik akyldaryň «bazar» pelsepeli ç

Tolkun atan rysgal ummany, bugdaý!

Gadymy Ahal ýaýlasynyň umman ýaly giň meýdanlaryndaky altynsow öwüşginli ak bugdaýlary göreniňde, Gahryman Arkadagymyzyň «Bugdaý» atly goşgusyndan şu setirler seriňe dolýar. Guşgursak bugdaýyň dok däneleri göreniň gözüni dokundyrýar. Hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi, il sylagly ýaşulularyň «Bismillasy» bilen bugdaý oragyna başlan ahally gallaçylar «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda Watan harmanyna 400 müň tonna däne tabşyrmagy meýilleşdirýärler. Meýdan gämilerinden ýagýan berekedi göreniňde, olaryň boýun alan borçnamalaryny artygy bilen berjaý etjekdiklerine ynanýarsyň. Bu asylly işlere kärendeçi zenanlaryň mynasyp goşandy barada gyzyklananymyzda, Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Ahal welaýat birleşmesinde bize Ak bugdaý etrabynyň Magtymguly daýhan birleşiginden tejribeli kärendeçi Jeren Akjanowanyň salgysyny berdiler.

Ýürek sözi eýýamlary birleşdirýär

Läle BEGNAZAROWA,Türkmenistanyň halk artisti: — Ynsanyň ýaşaýan günleriniň her biri hem gymmatlydyr welin, aram-aram şol günleriň käbirine bagtyň nury çaýylan ýaly bolýar. Meniň üçin şu ýylda bolup geçen Prezident saýlawlarynyň güni bagt nuruna beslendi. Säher bilen saýlaw uçastogynda aýdym aýdan pursadym Gahryman Arkadagymyz hem-de onuň eziz käbesi bilen duşuşmagymy ömrümiň iň bagtly güni hasaplaýaryn. «Ene» hakynda aýdymy ýerine ýetirýän wagtym Gahryman Arkadagymyzyň: «Biziň tutuş maşgalamyzyň, aýratyn hem, ejemiň, şeýle-de halkymyzyň söýüp diňleýän bagşysy sen. Şu ugruňy dowam etdir» diýip, nesihat bermegi başymy göge ýetirdi.

Bir tahýanyň taryhy

«Meniň üçin ähli eneleriň hem doga zehinlidigi, düşbüligi, pähimlidigi, ukyplydygy baradaky düşünje adaty zat. Tebigatyň eneleri owalynda ýaradyşy hem şeýle. «Janly rowaýat», «Arşyň nepisligi» kitaplarymy ýazanymda-da, bu hakykata ýüzlenipdim. Türkmen zenanlary il-halkymyza şeýle üýtgeşik sungaty serpaý eden mähribanlar. Olaryň zehini hem paýhasy maşgalanyň berkliginiň binýady». Gahryman Arkadagymyzyň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» kitabyndan.

Sungat bagynyň gülşeni

«Aýdym-saz bir pirli zat. Sen ony har etme, ol seni hor etmez» diýen peder pendini ömrüniň ýörelgesine öwren Almagül Nazarowa bu günki gün ýurdumyzda il-günüň kalbynda uly orun alan zenan bagşylaryň biri hökmünde tanalýar. Ol Türkmenistanyň halk bagşysy Kakabaý Nazarowyň gyzy. Ata kesbine eýeren zenan bagşy «Türkmenistanyň halk artisti» diýen hormatly ada hem mynasyp boldy. Elbetde, onuň tanymal bagşy bolmagynda Kakabaý aganyň zähmeti, beren öwüt-nesihatlary uly goltgy berýär. Emma onuň özboluşly sesi, ýiti zehini we öz üstünde ýadawsyz işlemegi sungatyň hem ezýetli, hem lezzetli ýodasy bilen halkyň ýüregine barýan ýola düşmegine sebäp bolupdy.

Türkmen keşdeçiliginiň taryhy kökleri

Halkymyzyň baý taryhynyň, milli mirasynyň ylmy esasda öwrenilmegine, medeni gymmatlyklarymyzyň goralyp saklanylmagyna, ösdürilmegine aýratyn üns berilýär. Muňa mähriban Arkadagymyzyň peşgeş beren, milli sungatymyzy, medeniýetimiziň geçmişini, şu gününi we geljegini şöhlelendirýän «Türkmen medeniýeti», «Janly rowaýat», «Arşyň nepisligi», «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly kitaplary hem aýdyň mysaldyr. Gahryman Arkadagymyz «Türkmen medeniýeti» atly kitabynda: «Gaýmany, keşdäni, göldür nagşy döredip, dünýäni haýran eden türkmen zenanynyň on barmagynyň gudratyndan kemal tapan çeper el işleri bolsa ýöne bir senet däldir, ol sungatdyr, kerem-keramatdyr!» diýip, türkmen keşdeçilik sungatynyň derejesine ýokary baha berýär. Şeýle-de «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly eserinde: «Käbämiň gyzlary bilen bile oturyp keşde gaýaýandygy, jorap örýändigi hem edil janly surat eseri ýaly» diýip ýazýar.

Sagdyn adamzat üçin

Saglygyňy we juwanlygyňy hemişelik saklap galmak üçin lukmanlaryň berýän maslahatlaryny siz hem diňlänsiňiz. Metbugat sahypalaryndan täsirli makalalary hem okansyňyz. Berilýän maslahatlara eýerip, uzak ýyllaryň dowamynda hem sagdyn bolmagyň, hem juwan görünmegiň aladasyny edýänlerimiz hem kändir. Öňki okanlaryňyzyň üstüne biz hem ýekeje damja goşant goşmak isleýäris. Diýjegimiz ikije sözden ybarat ýekeje sözlem: «Welosiped sürüň!» Ol size saglyk bilen juwanlygy hemişelik serpaý ýapar. Eýýäm bäş ýyldan bäri bütin dünýä tomsy welosipedli garşylaýar. Biziň ýurdumyzyň — BMG-niň Baş Assambleýasynda halkara başlangyçlarynyň uly toplumy ykraryny tapan Türkmenistanyň başlangyjy bilen, 2018-nji ýyldan bäri tutuş adamzat her ýylyň 3-nji iýunynda Bütindünýä welosiped gününi belleýär. Şol başlangyjy orta atan döwletiň raýatlary hökmünde bu gün türkmenistanlylara, «Welosiped sürüň!» diýip maslahat bermegiň, aslynda, zerurlygy hem ýok. Olar bireýýämden bäri welosipedi iň ýakyn ulaglarynyň birine öwürdiler. Şu ýylyň mart aýynda bolsa Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy özüniň 76-njy sessiýasynyň 61-nji plenar mejlisinde «Durnukly ösüşi gazanmak üçin köpçülikleýin welosiped sürmegi jemgyýetçilik ulag ulgamlaryna girizmek» atly Kararnam

Her damjasy jana şypa

Şu makalanyň ýazylmagyna mukaddes Oraza aýy sebäp boldy. Her ýylda biz bu aýyň gelmegini uly şatlyk, ýagşy umyt bilen garşy alýarys. Ýürekde ýagşydan-ýagşy dilegleri baglap, tutuş maşgala bolup, gelindir agtyklarymyz bilen yhlas edip agyz bekleýäris. Şu ýylam şeýle boldy. Bu gezek agyz beklenilýän döwür ýaz aýlaryna gabat geldi. Türkmeniň baharam, tüweleme, güneşe baý. Şonuň üçinem agzaçarda işdä ýakyn ak-göge has köp üns berilýär. Her gezegem agzaçarda dürli-dümen nygmatlaryň gapdaly bilen saçaga goýulýan çaldyr agarandan öwran-öwran owurtlanymda, janyňa hoş ýakýar. Bir gezegem gelinden: «Bu çalyň tagamy üýtgeşik, ony nireden alýaňyz?» diýip soranymda, ol çaldyr agarany goňşymyzdan alýandygyny aýtdy. Soňam sözüniň üstüni ýetirdi: «Olardan çaldyr agarany bütin oba alýar. Tagamy, dogrudanam, üýtgeşik. Obada olara «eltiler» diýýärler...» diýdi. Öýdeş gelnimiň bu gürrüňi, nämüçindir, maňzyma batdy, meni oýlandyrdy. Men öz ýanymdan bu «eltiler» bilen ýörite baryp, tanyş bolmagy ýüregime düwdüm. Ynha-da, men bu döwletli öýde myhmançylykda. Garşymda oturan iki zenanyň nurana keşbi, öý-içeriniň tämizligi söhbedimize gözbaş-gönezlik boldy. Eltiler Merýem, Ogulbeg Orazdurdyýewalar Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň Magtymguly obasynda

Ata mähri

Merjen ata-enesiniň ýekeje gyzydy. Ol özüni bileli bäri kakasyny örän gaharjaň hasaplaýardy. Ol ejesi ýaly däldi, sähel zada gaharlanardy. Merjen ilki kakalar şeýle bolmalydyr diýip düşündi. Ýöne ulaldygyça goňşy ýaşaýan joralarynyň, synpdaş gyzlarynyň gürrüňlerinden kakalaryň hemmesiniň beýle däldigine göz ýetirip ugrady. Kakasyny olaryň kakalary bilen deňeşdirip gördi. Netijede, gyzjagazda, «Kakam meni gowy görmeýär» diýen pikir döredi we muňa gaty gynandy. Merjeniň ejesi mylaýym, salyhatly zenandy. Özem ökde tikinçidi. Merjen okuwdan boş wagtlary ejesiniň ýanynda bolup, tikin tikmegiň inçe tärlerini öwrendi, nahar bişirmäge, dürli işdäaçarlary taýýarlamaga ökdeledi. Ejesi her gezek orta nahar alnanda: «Merjen jan bişirdi, gyzyň, tüweleme, basym aşhananyň işini elimden aljak» diýip, Merjeni öwse-de, kakasy sesini çykarmazdy. Merjen oňa-da gynanardy. Ýöne syr bermezdi. Içinden welin, kakasynyň öwgüli sözlerine näler garaşardy.

Uýa bolmak bagty

Bezirgen ýaly begzada ýigidiň Görogly bege ýüzlenip: «Aýsoltan diýen uýam bardyr» diýip, buýsanç bilen aýdan jümlesi gyz uýalara bildirilýän uly ynamdyr. Uýa. Tebigaty boýunça näzik, mähriban hem eziz ynsan. Onuň tarypyny şahyr şeýle wasp edýär: Päk dünýäm siz, geregim siz,Güllere jan berenim siz,Bagt gülünden çemenim siz,Mähriňizden boý alanym,Uýalarym, uýalarym!

Gyz edebi — gymmatlyk

Edep-ekram düşünjesini ykbalyna tug edinen milletimiz çagalaryň, ýaşlaryň, ýetginjekleriň terbiýesine aýratyn üns berýär. Halk arasynda gyz edebi barada-da juda köp gürrüňler edilýär. Munuň özi türkmeniň gyz maşgala bilen bagly gadymy ýörelgeleriniň hiç wagtda hem ünsden düşürilmeýändiginiň alamatydyr. Gyz maşgalaly öý — ojagyň synagly, sylagly öýdügini ene-mamalarymyz ýönelige ündemändir. Çünki il arasynda üç gyz perzendi terbiýeläp ýetişdirip, abraý bilen il hataryna goşan enäniň ýalkawlydygy barada aýdylýar. Gyzlaryň haýalylygy, sabyr-takatlylygy, edasy iliň genji-hazynasydyr diýsek, öte geçdigimiz bolmaz. Ozalam bir danadan: «Gyz perzendiň bolsa bagtly bolýarmyň ýa-da ogul zürýadyň?» diýip sorapdyrlar. Dana: «Uýaly ýigit umytlydyr», «Uýa ýigidiň umyt guşudyr», «Uýam bar — ummanym bar» diýipdirler. Perzentleriň ikisi hem ene-ata söýeg-sütündir welin, ýöne herhal «Gyzly öý — gyzylly öý» diýlenidir. Gyz perzendiňizi seriňize jyga, ogul zürýadyňyzy synaňyza gurbat saýyň!» diýip, jogap beripdir. Bu rowaýat owaldan-ahyra gyz maşgala aýratyn hormat goýulýandygyny delillendirýär. Çünki gyzlar geljekde maşgala sütünidirler. Şonuň üçinem gyz edebi göwher hasaplanypdyr. Türkmençilikde gelin edinjek bolsaň, gyzyň arkasy düýpli öwrenilýär.

Maşgala mukaddesligi

Geçen asyryň otuzynjy ýyllarynda Balkan welaýatynyň Balkanabat şäherinde ýaşan Ata Salak ady bilen adygan doganoglanymyň nurana keşbi henizem göz öňümde dur. Ol öz döwründe iliň-günüň alkyşyny alan adamdy. Ol alty ogul, dört gyzyň atasydy. Haçan-da ata-ene öz ýerinde berk duranda döwletli maşgala kemala gelýär. Bu maşgalanyň hem berk, tertip-düzgünli bolmagynda gelnejem Baýrambibiniň hem uly paýy bardy. Sebäbi maşgala sütüniniň berdaşly bolmagy, ilki bilen, şol öýüň bikesine baglydyr. Aradan ençeme wagt geçen hem bolsa, gelnejemiň öz ogul-gyzlaryny daşyna üýşürip: «Atanyň çagalary ýaly çagalaryň bolaýsa diýdirseňiz, men sizden iki dünýe razydyryn» diýýän sözleri häzirem gulagymda ýaňlanyp dur. Ata Salak ömrüniň köpüsini söwda merkezinde işledi. Ol: «Arassa, halal işläň. Adamlaryň göwnüne degmejek boluň. Özüňizi gaýgyrman olaryň ýumuşlaryny bitirjek boluň. Güler ýüzüňizi, süýji sözüňizi adamlardan gysganmaň. Adamyň jinnek ýaly göwni bardyr» diýip, perzentlerine sargyt ederdi.

Muny bilmek gyzykly

Brendiň taryhy 1946-njy ýylyň 2-nji dekabrynda başlanýar. Şol gün Italiýanyň Redžo-di-Kalabriýasynda ussat tikinçi Françeski Wersaçeniň ogly dünýä inýär. Ol oňa Janni diýip at goýýar. Oglanjyk kiçiliginden köp wagtyny ejesiniň zähmet çekýän tikinçilik ussahanasynda geçirýär. Ol ejesiniň mahmal matadan tikýän zenan eşiklerine haýran galýar. Belki, Janniniň çagalyk duýgulary onuň geljekde modelýer diýlip ykrar edilmegine esasy itergi bolandyr. Janni 18 ýaşynda tikinçilik ussahanasynda şol döwrüň nysagyny üstünlikli sazlaşdyrmak arkaly lybaslaryň ilkinji tapgyryny döretmek bilen meşgullanýar. Janniniň Fransiýa, Angliýa, Belgiýa ýaly daşary ýurtlara bolan iş saparlary onuň şol döwrüň modasynyň (nysagynyň) esasy ugurlaryny öwrenmekligine uly ýardam edýär. Janni ussahanada alty ýyl işleýär we bu işe örän güýçli baglanýar.

Gül boýnuňda gursakça