HABARLAR

Milli oýunlar we nesil terbiýesi

Türkmen halky öz taryhy ösüşinde ýaş nesle terbiýe bermegiň dürli tärlerini esaslandyrypdyr. Biziň günlerimize gelip ýeten şeýle tärleriň biri hem çagalary milli oýunlaryň üsti bilen terbiýelemekdir. Olar çagalar üçin diňe bir güýmenje bolman, eýsem, terbiýe we ählumumy bilim bermek häsiýetine hem eýedirler. Türkmen milli oýunlaryny mazmuny we häsiýeti boýunça birnäçe toparlara bölmek bolar. Olaryň birnäçesi ýaş nesli zähmete, durmuşa uýgunlaşdyrmaga gönükdirilen bolsa, birnäçesi durmuşda görýän we göz ýetirýän zatlarynyň wezipeleriniň ornuny ýerine ýetirýär. Çaganyň özbaşdak, erkin häsiýete eýe bolup başlamagy olaryň döredijilik ukybynyň ösmegine ýardam edýär. Oýundaky aýdylýan sanawaçlar, oýun aýdymlary çagalaryň gepleýiş ukybyny ösdürmäge, aýdym aýtmagy, sanamagy öwretmäge gönükdirilipdir we bu häzirki döwürde hem ähmiýetini ýitirmän gelýär. Türkmen milli oýunlarynyň aglabasy hereketli oýunlardan ybarat bolup, ähli döwürlerde-de çagalara we ýetginjeklere beden terbiýesini bermekde uly hyzmaty ýerine ýetiripdir. Şonuň üçin hem, çagalaryň ýaş aýratynlyklary göz öňünde tutulyp, milli oýunlaryň dürli görnüşlerinden peýdalanylypdyr.

1 gün öň

Miras

Depämdäki täjim sen!

— Hany, ýegenlerim, bärik geliň! — diýip, aňyrdan ýylgyryp gelýän Umyt Merjendir Göwheri ýanyna çagyrdy-da, penjeginiň goltuk jübüsinden çykaran gültahýalaryny gyzlaryň başyna geýdirdi. Ol: — Muny mamaňyz iberdi, alyň, nesip etsin! — diýdi.

2 gün öň

Miras

Magtymguly we «Mertler Watany beýgeldýär»

Watan waspy, Watan mertebesi hemişelikdir, müdimidir we dowamlydyr. Edil halkyň, milletiň ömri kysmydyr. Dili senaly we dili dogaly kişileriň Watan hakda sözlemedigi ýokdur. Çünki beýikler Watan beýikligini dabaralandyrmak bilen beýgelendirler. Gahryman Arkadagymyzyň egsilmez ylham çeşmesine eýlenen ajaýyp eserleriniň ählisiniň süňňünde ömrüni Watanyň mertebesine mertebe goşup, öňki derejesinden bir gez beýgeltmek islegi bilen ýaşan gerçekleriň sütün-sütün ykballary örän ussatlyk bilen yzarlanýar. Bir gezek 2009-njy ýylyň ýanwar aýyndaky taryhy çykyşlarynyň birinde hormatly Arkadagymyz pederleriň häsiýetiniň hemişelik ýörelgedigi dogrusynda: «Hormatly adamlar, halk biz üçin işlemeli däl-de, biz ýolbaşçylar halk üçin, onuň bagtyýarlygy üçin zähmet çekmelidigimizi hiç wagt ýatdan çykarmaly däldiris. Adatça, mertler Watany beýgeldýändir, Watan bolsa mertleri beýgeldýändir» diýip, bir ajaýyp paýhasy dabaralandyrdy. Bu paýhas kämil şahsyýetiň zehinine eýlenip, 2017-nji ýylda biziň elimize «Mertler Watany beýgeldýär» atly watansöýüjileriň müdimilik gollanmasyna öwrülen ajaýyp eser bolup gowuşdy. Adamzadyň parahat we asuda ýaşaýyş hakyndaky sowallaryna döwrebap seslenýän ideýalary we taglymatlary özünde jemleýän gymmatly eserleri ýazmagyň ussady

2 gün öň

Miras

Änewli haly

XV asyra degişli Seýit Jemaleddin metjidi we öz döwründe dünýäniň ylmy jemgyýetçiligi tarapyndan «Ak bugdaýyň watany» diýlip atlandyrylan Änew medeniýeti dürli ýyllarda milli haly sungatymyzda öz waspyny tapdy. 1948-nji ýylda haly suratkeşi Kemal Asgerowyň taýýarlan nusgasy boýunça halyçy Bossan Geldiýewa Seýit Jemaleddin metjidiniň ýokary bölegini haly sungatymyza geçirýär. 2.12x1.69 ölçegli, 25 reňk ulanylyp dokalan «Güberçekli haly», «Aždarhaly haly» ady bilen giňden tanalýan bu haly milli sungatymyzyň naýbaşy gymmatlyklarynyň biridir.

2 gün öň

Miras

Mirasa köňül goýan

Sungatyň beýikligi onuň ähli halklar üçin düşnükliligidir. Ussat keramikaçy Wera Miloşewiçi hem, başga milletiň wekilidigine garamazdan, halkymyzyň milli senetçiliginiň täsin dünýäsine getiren sungatyň jadyly güýji bolsa gerek. Wera Miloşewiçiň surat çekmäge bolan höwesi Türkmenabat şäherindäki 26-njy orta mekdepde okap ýören wagtlary ýüze çykýar. Özüniň zehinini ilki bolup duýan mekdebiň surat mugallymy Nikolaý Wasilýewiçi Wera hoşallyk bilen ýatlaýar. Ykbal zehinli gyzy başga ugra gönükdirýär. Ol orta mekdebi tamamlandan soň, ene-atasynyň maslahaty bilen hasapçylyk hünäri boýunça başlangyç bilim alýar, soňra Türkmenabadyň tehniki orta hünär okuw mekdebini tamamlaýar. Wera alan hünäri boýunça «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň Türkmenabatdaky himiýa kärhanasyna işe iberilýär. Ol bu uly kärhananyň çägi bilen tanşyp ýörkä keramiki önümler ýasalýan bölümine barýar we şu ýerde işlemäge isleg bildirýär. Wera orta mekdepde okuwdan daşary surat çekmegiň syrlaryny öwrenendigini, eger isleseler, şu ýerde zehinini görkezip biljekdigini aýdýar.

2 gün öň

Miras

Kitabyň gymmaty

Gadymy Köneürgenç dünýä belli alymlaryň ýaşan mukaddes topragydyr. Gahryman Arkadagymyz «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly kitaplarynda Gündogaryň beýik akyldary Abu Ali Hüseýin Ibn Abdallah Ibn Sinanyň ylmy işlerinden söz açyp, onuň döredijiligine ýokary baha berýär. Aşgabat şäherindäki «Ylham» seýilgähinde alymyň heýkeliniň oturdylmagy oňa goýulýan uly hormatdan nyşandyr. Biz ussat lukmanyň durmuşyndan bir tymsaly okyjylaryň dykgatyna ýetirmegi makul bildik. Günlerde bir gün Buhara emiri Nuh Ibn Mansur as-Samany agyr keselläpdir. Hiç bir tebip onuň derdini dep edip bilmändir. Emiriň lukmany Kamary kömek sorap, Ibn Sina ýüz tutmaga mejbur bolupdyr. Ibn Sina emiriň saglyk ýagdaýyny içgin öwrenipdir we degişli bejergi geçiripdir. Az wagt geçip-geçmänkä, emir doly sagalypdyr. Hoşallyk hökmünde hökümdar ýaş lukmana altyn ýüzük sowgat beripdir hem-de köşk lukmany wezipesine kabul edilendigini aňladýan hormat hatyny gowşurypdyr. Emir lbn Sinanyň ýüzüne seredende, onuň nämedir bir zatlar aýtmak isleýändigini aňypdyr-da:

26 Ýanwar 2023

Miras

Milli aýdym-sazlarymyzyň täzeçe öwüşgini

Welaýatymyzda ir döwürlerden bäri halypa-şägirtlik gatnaşyklary esasynda bagşyçylygyň ärsary ýoly dowam edip gelýär. Bu ýol türkmen halkymyzyň bagşyçylyk sungatynyň aýrylmaz bir şahasy bolmak bilen, öz gözbaşyny has irki döwürlerden alyp gaýdýan ahal, salyr-saryk, ýomut-gökleň, damana, çowdur ýollaryndan tapawutlanyp, Lebap boýlarynda ýaşaýan ähli kowumlaryň gylyk-häsiýetlerini, şiwe äheňlerini özüne siňdirip, süýjy owaz, bokurdak jukguldylary we hüwwüldileri bilen ýerine ýetirilip aýdylýan aýdymlar toplumydyr. Ol aýdymlary Amyderýa jülgesinde ýaşap geçen şahyr hem bagşy Mahmyt Gaýyby, Pudak bagşy, Magrup Saltyk, Aýal bagşy, Myrat şahyr, Seýit bagşy, Ärsary bagşy, Durdy bagşy, Kyrkar bagşy, Nazar bagşy, Haky bagşy, Goç bagşy, Bazar bagşy, Mämmetmyrat bagşy ýaly halypalar ussatlyk bilen ýerine ýetiripdirler. Olaryň bu jadyly sungata berlen beýik söýgüsi baradaky gürrüňler bolsa häli-häzirler hem ilat arasynda ýaşaýar. Bagşyçylygyň beýleki ýollarynda bolşy ýaly, ärsary ýolunda hem Babagammar dutaryň, Aşyk Aýdyň sazyň piri hasap edilipdir. Şol bir wagtda bolsa Lebap boýlarynyň bagşy-sazandalary Myrat bagşy atany bagşyçylygyň, Gorkut atany dessançylygyň piri diýip hasap edipdirler.

25 Ýanwar 2023

Miras

Taryha ser salyp...

Şan-şöhrat getiren şahsyýetler Bu toprakda ençeme halklaryň taryhy ykbalyna täsirini ýetiren alymdyr beýik şahsyýetler ötüp geçipdir. Şeýle görnükli şahsyýetleriň biri hem Abusagyt Abulhaýyrdyr. Onuň gadyr-gymmaty Magtymguly Pyragynyň “San bolsam” goşgusynda hem öz ornuny tapýar. Alymlaryň durmuş ýoluny öwrenmek ylym-bilim, medeni gatnaşyklarymyzyň baýlaşmagyna we täze ylmy çeşmeleriň ýüze çykarylmagyna getirýär.

25 Ýanwar 2023

Miras

Milli mirasyň belent sarpasy

«Türkmen halky beýik sungaty, nusgawy kadalary we gaýtalanmajak medeni mirasy bilen giňden tanalýar. Türkmen medeniýeti dünýä medeniýetiniň ösüşine mynasyp goşant goşdy. Biz medeniýet ulgamyny döwrebap ýagdaýa getirmek, milli mirasymyzyň gymmatlyklaryny düýpli öwrenmek, gorap saklamak we dünýä ýaýmak boýunça işleri dowam etdireris» diýip nygtaýan hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli mirasymyzy we gymmatlyklarymyzy gorap saklamak, geljekki nesillere ýetirmek, baýlaşdyrmak, Ýer ýüzünde wagyz etmek boýunça ägirt uly işler durmuşa geçirilip, olar gymmatly mirasymyza goýulýan sarpanyň bimöçberdiginiň güwäsi bolup dabaralanýar. Dünýä medeniýetiniň genji-hazynasyna mynasyp goşant goşan halkymyzyň baý mirasyny öwrenmek, wagyz etmek, aýawly saklamak hem-de nesillere ýetirmek, ilkinjileriň hatarynda, biziň — muzeý işgärleriniň wezipesi bolup durýar. Bu wezipä hötde gelmekde Arkadagly Serdarymyzyň ähli şert-mümkinçilikleri döredip berýändigini nygtamak aýratyn ýakymlydyr. Döredilen şert-mümkinçiliklerden peýdalanyp, halkyň arasyndan milli mirasymyza degişli maglumatlary, eksponatlary ýygnamak, muzeý gymmatlyklaryny has-da artdyrmak boýunça işleri giň gerimde alyp barýarys. Bagtyýar ýaşlarymyzyň milli m

25 Ýanwar 2023

Miras

Naýbaşy gözellik

Güneşli Diýarymyzda milli mirasymyzy, medeni gymmatlyklarymyzy gorap saklamakda, olaryň gadymy nusgalaryny geljekki nesillere ýetirmekde muzeýleriň hyzmaty uludyr. «Köneürgenç» taryhy-medeni döwlet goraghanasynyň Daşmetjit halk hünärleri muzeýinde-de bu işlere aýratyn üns berilýär. Bu ýerde ýörite keşdeçilik senedine bagyşlanan otag bolup, onda bu senet barada maglumatlar, nagyşlaryň dürli görnüşleri, keşde bilen bezelen milli lybaslarymyz ýerleşdirildi. Milli gymmatlyklarymyzy özünde jemleýän bu medeni ojakda gadymy keşde nagyşlary bilen bejerilen kürte, tahýa, çyrpy, çagalaryň tahýalary, alatowdan taýýarlanan zenan köýnegi, don ýaly milli egin-eşikleriň, gapjyk, at we düýe bezegleri ýaly esbaplaryň dürli görnüşleri bardyr. Häzirki wagtda inçe el senedimiz bolan keşdeçilik öz gymmatyny ýitirmän, eýsem öňküden-de has kämilleşdirildi. Gelin-gyzlarymyzyň toýdur baýramlara geýýän egin-eşikleri, ýantorbalary keşde bilen bezelip, häzirki döwürde bu senediň gadymy nusgalary täze röwüşde dikeldilýär.

25 Ýanwar 2023

Miras