HABARLAR

Gadymy sungatyň söhbedi

Ene-mamalarymyzyň baş bolmagynda törde ýazylan örülen gamşyň ýüzünde ajaýyp dünýäni döredýän gelin-gyzlaryň ellerinden dür döküler. On barmagyň gudraty bilen ak, gök, ýaşyl, gyzyl, sary... reňkli ýüňleriň özara «söhbedi» başlanar. Sozulan sümekleriň biri beýläk togalansa, beýlekisi onuň garşysynda eglener. Bogum-bogum edilip goýlan pişgeleriň-de düwni çözülip, töwerege uzap başlar. «Nusgaly çyzyklaryma zeper ýetirmän ýöräweriň yzymdan!» diýip howatyrlanýan gyzyl sümege: «Çekýän nusgalaryň has owadan bolmagy üçin inçeläp barýan ýoluňa dolup gelýändiris. Gowusy, sen birneme gyssan, akly, saryly güller hem garama-garama ýetip gelýär. Olar golaý gelse, bize maý bermezler» diýip, gökdür ýaşyl ýüňler seslener.

18 sagat öň

Miras

Ynsanyň ömür meýdany

(Oçerk) Bagban hakynda ýazmak tabşyrylanda, ilkinji aňyma gelen adam murgaply Kössek Aşyrow boldy. Çärýek asyrdan bäri ýakyn tanyş, dostlukly gatnaşykda, ençeme gezekler uzak ýollara ýoldaş bolan, ömri nusgalyk bu kişi hakynda aňymda kän zat ýazylanam bolsa, heniz beýan edip bilmän ýördüm. Ine, pursat geldi.

18 sagat öň

Miras

Baýar bagşynyň ussat şägirdi

Mämmet çagalykdan halk aýdymlaryny aýtmagy, dessan sanamagy eý görerdi. Bu zatlary kakasy Meret aga-da, ejesi-de aňýardylar. Şol sebäpdenem ýaşajyk Mämmede kakasy dutar alyp berýär. Ol obalaryndaky 28-nji orta mekdebe bir eli dutarly, bir eli hem kitap-depderli gatnap başlaýar. Aý-günler yzly-yzyna geçip dur. Mämmet Meredow orta mekdebi gowy bahalar bilen tamamlaýar. Bir gün ony kakasy goňşy obada ýaşaýan Türkmenistanyň at gazanan bagşysy Baýar Baýramowa şägirtlige berýär. Halypasy Mämmede ilki pessaý ses bilen aýdylýan aýdymlary aýtmagy, sesini goramagy sargyt edýär.

4 Awgust 2022

Miras

Milli lybasym — ömür höwesim

Müňýyllyklaryň dowamynda türkmen gelin-gyzlary owadanlygy hem nepisligi bilen tapawutlanýan ýüpek matalaryň dürli görnüşlerini dokapdyrlar. Olar dürli hili atlandyrylýar. Daraýy — erşi gyzyl, argajy ýaşyl, gyzyl-ýaşyl öwsüp duran, syk dokalan ýüpek mata.

4 Awgust 2022

Miras

Pyragynyň watançylyk ündewleri

Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň edebi mirasy ýaş nesli watançylyk ruhunda terbiýelemekde egsilmez ruhy edep mekdebidir. Bu barada Gahryman Arkadagymyz «Ynsan kalbynyň öçmejek nury» atly kitabynda: «Mähriban türkmen topragymyzyň hakyky watançysy, joşgunly we şirin zybanly Magtymguly Pyragynyň şygyr diwanlary nesillerde watansöýüjiligi, ynsanperwerligi terbiýelemekde gymmatly ruhy çeşmedir» diýip, juda jaýdar belleýär. Biziň parasatly halkymyz asyrlaryň dowamynda beýik şahyrymyzyň terbiýeçilik ündewleriniň esasynda nesilme-nesil terbiýelenip gelýär. Çünki biziň üçin ömrüň manysy Watany söýmekdir, onuň öňünde iýen duzuňy haklap, ak ýürekden hyzmat etmekdir. Şu jähetden, Watan barada söz açanyňda, Magtymgulynyň ajaýyp şygyrlary ýöne bir eser däl, olar Watan mukaddesligi hakyndaky beýik sena bolup kalbyňa dolýar.

4 Awgust 2022

Miras

Şahyryň döredijiliginde tebigat

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň çuňňur aladasy netijesinde Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň mirasyny öwrenmäge giň mümkinçilikler açylýar. Söz ussadynyň umumadamzat ähmiýetli eserleri ynsan ruhuny galkyndyrmakda, ýagşylygy ýaýyp, ynsanperwerligi ündemekde bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyga eýe. Gahryman Arkadagymyz Magtymguly Pyragy hakynda söz açyp: «Öz iliniň asuda, parahat durmuşda ýaşamagyny, ylymly-bilimli bolmagyny, medeniýetiniň beýgelmegini arzuwlan beýik şahyr halkyna pähim-parasatdan we şirin duýgulardan püre-pür ajaýyp şygyrlar hazynasyny miras galdyrdy» diýip, jaýdar belleýär. Beýik akyldaryň halkyna miras goýan şeýle ajaýyp ruhy hazynasynda tebigat hakyndaky şygyrlary aýratyn orny eýeleýär. Gündogar şygryýetinde tebigaty wasp etmek edebi däp derejesine eýe bolupdyr. Bu ugurda Mahmyt Kaşgarly, Alyşir Nowaýy, Garajaoglan, Döwletmämmet Azady, Nurmuhammet Andalyp ýaly söz ussatlary pikirlerini şygryýetiniň müň öwüşginli dünýäsine salyp, ösdüripdir.

3 Awgust 2022

Miras

Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna

Ykbaly göterilen şahyr Magtymguly Pyragynyň baý hem-de gymmatly edebi mirasyny ylmy esasda öwrenmek, onuň döredijiliginiň tutuş Gündogaryň ylmy-medeni durmuşy bilen aýrylmaz baglanşygyny döwrebap sanly tehnologiýalaryň üsti bilen açyp görkezmek hem-de beýik akyldaryň doglan gününiň 300 ýyllygyny halkara derejesinde mynasyp bellemek maksady bilen Türkmenistanyň Prezidenti 2021-nji ýylyň 12-nji dekabrynda Karara gol çekdi.

3 Awgust 2022

Miras

Türkmen keçesi

Türkmen halky özüniň bäş müňýyllyga uzap gidýän taryhynyň dürli döwürlerinde çeperçilik sungatynyň ajaýyp nusgalaryny döredip bilipdir. Şolaryň biri-de milli özboluşlylygyny, aýratynlygyny saklan, ýokary kämillik derejesine ýeten türkmeniň keçe sungatydyr. Merkezi Aziýa rowana bolan täjirler, syýahatçylar we alymlar, adatça, gadym zamanlardan bäri dünýäde meşhurlyk gazanan we ýokary sungatyň nusgasy hasaplanylýan türkmen halydyr keçeleriniň ajaýyp gözelligine üns beripdirler.

3 Awgust 2022

Miras

Şaly arassalaýan gadymy gurallar

Ýurdumyzda has irki döwürlerden bäri ekilýän däneli ekinleriň biri-de şalydyr. Ata-babalarymyz şalynyň gabygyny arassalap, tüwi almak üçin abyjuwaz, depme soky, diňkaw, el soky, teň, ýargyjak ýaly enjamlary ulanypdyrlar. Abyjuwaz — şalynyň gabygyny arassalamak üçin («ab» — suw, «juwaz» — haraz, gural) suwuň güýji bilen herekete getirilýän haraz. Öňki döwürlerde ony dagdan akýan derýalaryň boýunda, suwuň beýikden pese güýçli akýan ýerinde gurupdyrlar. Abyjuwazda şaly döwülmegi üçin çukur edilýär. Her abyjuwazda üç, dört, käbirinde ondan-da köp soky bolýar. Her sokynyň arasy 1,5 metr töweregi bolup, olaryň her birine 60 — 100 kilogram şaly sygýar. Soky, adatça, tagtadan çüýlenip ýasalýar. Kähalatlarda ony nowa ýaly ýa-da 1,5 metr uzynlykdaky ýogyn agajyň içini köwüp taýýarlapdyrlar.

3 Awgust 2022

Miras

Hünär — bereket başy

Hünär — ynsan bezegi. Hünärli adamy bagt-bereket hem elmydama saýasynda saklaýar. Şonuň üçin-de ata-babalarymyz hünäri bereket başy hasap edip, perzentleriniň hünärli bolup ýetişmekleriniň aladasyny irgözinden edip ugrapdyr. Maşgalada dürli hünärlere, ata-ene kesbine söýgi döretmegi başarypdyr. Bu işde ata — ogullaryna, ene — gyzlaryna halypalyk goluny uzadypdyr. Hünär bilen baglanyşykly öwüt-nesihat işlerinde pederlerimizden miras galan «Hünärli — zor, hünärsiz — hor», «Hünärli ele gül biter», «Hünär — bereket başy», «Ýigit hünäri bilen tanalar», «Hünärim bar — hormatym bar» diýen ajaýyp pähim-paýhaslardan ýerlikli peýdalanyp bolar.

2 Awgust 2022

Miras